Sahamızda kullanılan mevcut dizel transmikserin kullanım ömrünün yakın zamanda tamamlanacak olması neticesinde, yeni ekipman olarak bataryalı elektrikli transmikser kullanımına geçilmesi kararlaştırılmıştır. Bataryalı elektrikli transmikser satın alma maliyeti yüksek olmasına rağmen kullanımında birçok avantaj bulunmaktadır. Örneğin; rampa aşağı sürüşlerde ekipmanın bataryalarını doldurabilmesi enerji verimliliği sağlar, dizel yakıt tüketimine karşılık kWh elektrik tüketiminin maliyeti düşüktür, planlı bakımlarda bakım gerektiren parçaları azdır. Bataryalı elektrikli transmikser ile yapılan çalışmalarda, çalışma lokasyonundaki hava kalitesi artar, gürültü seviyesi azalır ve lokasyon çalışma sıcaklığı düşer. Bunun neticesinde daha kaliteli çalışma ortamı sağlanmış olur.
Tahsin KİBAR ve E. ÜÇOK
Tüprag Metal Madencilik Sanayi ve Ticaret A.Ş.
Efemçukuru Altın Madeni (İzmir)
BU İÇERİĞE, ŞANTİYE®NİN MAYIS - HAZİRAN 2025 (411.) SAYISININ E-DERGİ VERSİYONUNDAN DA GÖZ ATMAK İÇİN LÜTFEN TIKLAYIN...
1. BATARYALI ELEKTRİKLİ EKİPMANLAR
Artan araç sayısı ve buna bağlı olarak fosil kaynaklı yakıtların giderek tükeniyor olması, alternatif yakıt arayışına sebep olmaktadır. Bu nedenle teknolojik gelişmelerden biri olarak elektrikli araçlar çözüm olarak görülmektedir. Elektrikli ekipmanların sayısı gün geçtikçe artmaktadır.
Bataryalı elektrikli araçlar, tüm tahrik gücünü elektrik motorundan alan “tam elektrikli araçlardır”. Bu araçlarda, fosil yakıtlı motor bulunmamaktadır.
Enerjisini yeni nesil Lityum-İon bataryalar ile depolayan ekipman, enerji verimliliği konusunda daha verimli bir çalışma sistemine sahiptir. İşletme maliyetleri olarak yakıt ve servis konusunda çok daha avantajlı olan iş makinesi, bakım maliyetleri olarak dizel iş makinelerine göre çok daha ekonomiktir.
1.1 Efemçukuru Altın Madeninde Bataryalı Elektrikli Transmikserin Tercih Edilme Sebepleri
Bataryalı elektrikli transmikserin EfemÇukuru Altın Madeninde tercih edilmesinin sebepleri; düşük işletme maliyetleri, düşük yakıt tüketimi, yüksek verimlilik, sıfır emisyon, düşük gürültü seviyeleri, yokuş aşağı sürüşte enerji geri kazanımı, hızlı şarj özelliği, operatörün çalışma ergonomisini ve rahatını artıracak kapalı kabin olması, ön hidrolik ayaklar, tambur uzaktan kumandası, kabin kliması, 3 acılı geri görüş kamerası, mesafe sensörü olarak sıralanabilir (Şekil 1).
1.2. Utimac MF500 Transmixer SD Hakkında Genel Bilgiler
Normet MF500 SmartDrive, yeraltı madenlerinde hızlı ve güvenli beton nakliyesi için tasarlanmıştır.
* MF 500 Transmikser SD 4.5 m3 beton taşıma kapasitesine sahiptir.
* Beton tamburunun dönüşü elektrikle kontrol edilir ve hızı 0 - 13 rpm arasında değişir.
* Ekipman 9.67 m uzunluğa ve 2.52 m yüksekliğe sahiptir. Tambur kaldırma özelliği sayesinde beton boşaltma yüksekliği 1.98 m’ye kadar yükseltilebilmektedir.
* Ekipmanda toplam 6 adet batarya bulunmaktadır ve bataryaların toplam ağırlığı 2.5 tondur.
* Ekipman herhangi bir lokal emisyon olmadan anında tork ve verimli çalışma sağlayan iki adet yüksek torklu doğrudan tahrikli elektrik motoru içermektedir. Elektrik motorları doğrudan akslara montelidir (Şekil 3). Ekipmanda 2 adet her biri 100 kW olan elektrik motoru vardır.
* Tambur hareketleri kabin için kontrol panelinden, yan gövde kontrol panelinden ve uzaktan kumanda üzerinden yapılabilmektedir (Şekil 4).
* Bataryalar, rampa aşağı sürüş ve yavaşlama esnasında şarj edilir, bu da operasyonun toplam verimliliğini artırır (Şekil 5).
* Ekipman hızlı şarj ünitesinden saatte maksimum 160 kW güç ile şarj edilebilmektedir.
1.2.1. Güvenlik
Ekipman üzerinde kurulu olarak bulunan güvenlik sistemleri vardır. Ekipman çalıştırılmadan önce güvenlik sistemleri kontrol edilir ve bu sistemlerde bir problem tespit edilmesi durumunda ekipman servis dışı bırakılır.
* Ekipman FOPS ve ROPS onaylı güvenlik kabinine sahiptir.
* Tüm elektrikli bileşenler en az IP65 sınıfına sahiptir.
* Ekipman üzerinde Ansul checkfire 110 yangın algılama ve söndürme sistemi bulunmaktadır. Kabin içerisindeki kontrol panelinden otomatik yangın söndürme sistemi testi yapılabilmektedir.
* Ekipman üzerinde; kabin içinde, yan gövde tambur kontrol panelinde ve uzaktan kumanda olmak üzere 3 adet acil durdurma bulunmaktadır. Acil durdurma aktifleştirildiğinde elektrik motorları durur ve hidrolik hareketler kesilir.
* Ekipmanın ön kısmında hidrolik ayaklar mevcuttur. Ekipmandan ayrılma durumunda veya operasyon sırasında kabin içi kontrol paneli üzerinden ayaklar basılmaktadır. Ayaklar tam toplanmadan park freni serbest bırakılamaz.
* Emniyet kemeri takılmadığında kontrol paneli üzerinde uyarı bildirimi çıkmaktadır.
* Kabin kapısı üzerinde emniyet switchi bulunmaktadır. Kabin kapısı kapatılmadan park freni serbest bırakılamaz.
* Sürüşe başlamadan önce kabin için kontrol panelinde bulunan fren test düğmesi kullanılarak emniyet/park fren testi, servis fren testi yapılmaktadır. Ayrıca sürüşten önce elektrik motorları çalışmaz iken aracın durmasını sağlayan basınç akümülatörleri testi de yapılmaktadır. Bu testler tamamlandığında operatöre bilgi ekranından olumlu ya da olumsuz duruma yönelik bildirim düşmektedir.
* Kabin içerisinde yer alan bilgi ekranının kullanımı kolay ve basittir. Bilgi ekranı, operatör için hız, çalışma saatleri, sıcaklıklar, güvenlik alarmları ve uyarıları, bataryanın şarj durumu, elektrik motoru gücü/rejenerasyonu vb. gerekli tüm bilgileri sağlar. Tüm bilgiler kaydedilir ve uzaktan erişilebilir.
1.2.2. Ekipman ile sürüş
Ekipman kapalı kabine sahip olması sayesinde operatör, toza ve gürültüye en az seviyede maruz kalmaktadır. Yine kapalı kabin ve kabin klimasının sağladığı termal konfor sayesinde çalışma aynasından çıkan operatörün ana rampada üşümesinin önüne geçilebilmektedir. Ekipmanın motorlarının çok sessiz olması, sürüş esnasında herhangi bir problem oluştuğunda veya trafik karşılaşmalarında operatörün kolaylıkla fark etmesini sağlamaktadır.
Ekipmanın üzerinde bulunan yüksek çözünürlüklü kameralar, arka ve yan görüş için 3 farklı noktaya yerleştirilmiştir. Ayrıca ekipmanın arka tamponunda mesafe sensoru bulunduğu için işitsel uyarı da kabine ulaşabilmektedir. Bilindiği üzere yeraltı madenciliğinde ekipmanların kabiliyetleri baz alınarak en ekonomik yoldan sürülen galeriler ile cevhere ulaşım sağlanmaktadır. Dizayn olarak Transmikser’in Spraymec ekipmana yanaşırken, operatörün çevresini kontrol etmesi kolaylaştığı gibi, Spraymec pompa kazanına son yanaşma esnasında Spraymec operatörü ile Transmikser operatörünün kaliteli görsel iletişim kurabilmesi iş güvenliğini olumlu anlamda iyileştirmektedir.
Ekipman, sürüş güvenliğini ve konforunu artıran on aks süspansiyon sistemine sahiptir. Süspansiyon sistemi, tekerleklerden kabine giden titreşimi azaltır ve aracın yol tutuşunu iyileştirir. Süspansiyon sistemi, kullanıcı için güvenlik ve konfor ile birlikte araç kullanımına verimlilik ve hız kazandırmaktadır. Ayrıca Spraymec’e yanaşma manevrası yapılırken veya eğim iniş çıkışlarda döküş şutu ile Spraymec kazanının birbirine daha kusursuz yaklaşması yine ön aks yükseklik ayarı ile gerektiğinde mümkün kılınabilmektedir.
Ekipmanın maksimum hızı 20 km/s’dir. Ekipman 1. viteste max 7 km/s, 2. viteste max 16 km/s, 3. viteste ise max 20 km/s hız yapmaktadır.
Piller, rampa aşağı sürüşte rejeneratif fren sistemi sayesinde yavaşlama sırasında şarj edilir ve bu da işlemin toplam verimliliğini artırır. Sürüş esnasında operatör servis freni kullanmadan seferini tamamlayabilmektedir, bu sayede ekipmanın servis fren sistemi de yalnızca gerektiğinde kullanılarak kullanım ömrü önemli ölçüde uzatılabilmektedir.
1.2.3. Bataryaların şarj edilmesi
Ekipman, hızlı şarj ünitesinden maksimum 160 kW güc ile ve yeraltında enerji panosundan maksimum 30 kW güç ile olmak üzere iki farklı yöntem ile şarj edilebilmektedir. Yeraltında enerji panosundan şarj alma işlemi, ekipmanın şarj seviyesinin %20’nin altına düşmesi ve yerüstünde bulunan şarj noktasına ulaşamama durumunda kullanılmaktadır. Ekipman üzerinde bulunan kablo ve enerji fişi enerji panosuna bağlanarak işlem gerçekleştirilir.
Hızlı şarj ünitesi yerüstünde beton santrali bölgesinde bulunmakta ve ekipman ile her beton alımı sırasında şarj işlemi yapılmaktadır. Hızlı şarj ünitesinde bulunan kablo ve enerji fişi ekipman üzerinde bulunan dolum noktasına bağlanarak şarj işlemi gerçekleştirilmektedir. Mikser ile 4.5 m3 beton alımı ortalama 20 dakika sürmekte, bu 20 dakikalık zaman içerisinde ekipman pillerinin %60’lık kapasitesi doldurabilmektedir. Ancak, yapılan testler sonucunda ekipmanın maksimum pil doluluk oranı %65 olarak belirlenmiştir. Bunun nedeni, ekipman madende rampa aşağı hareket etmeye başladığında pillerin doluluk oranı %80 seviyesine geldiğinde, ekipman pillere zarar vermemek için yavaşlamaktadır ve bu durum ulaşım süresini olumsuz etkilemektedir. Zaten ekipmanın daha az elektrik tüketimi sağlayarak kendi elektriğini üretebilmesi verimi artırarak işletme maliyetini düşürmektedir.
2. BATARYALI ELEKTRİKLİ TRANSMİKSER KULLANIMININ AVANTAJLARI
2.1. Çevreye Duyarlılık
Bataryalı elektrikli araçların çalışma prensibi doğrultusunda debriyaj, şanzıman ya da egzoz borusunun bulunmaması, dizel ekipmanlar ile arasındaki en büyük farkını oluşturuyor. Bu yönüyle bakıldığında elektrikli araçlar, egzoz gazı emisyonu yapmadığı için tamamıyla çevreye duyarlı bir özellik kazanıyor. Ekipmanın emisyonsuz olması, yeraltı madeni işletmemizde genel havalandırma ihtiyacı 250 m3/sn iken %2 iyileştirme sonucu 245 m3/sn’ye düşmüştür.
Havalandırma ihtiyacındaki %2 iyileştirme yıllık yaklaşık 25.000 kWh kazanç ile 10 ton CO2 salımının azalmasını sağlamaktadır (Bu veriler rampalardaki dönemsel üretim planları veya yeni bağlanan bağlantı yolları ile değişebilir).
Efemçukuru Altın Madeni uzun dönem planlamasına göre, 1 yılda toplam 14.040 m3, yani her vardiya için 13.5 m3 püskürtme beton uygulaması ihtiyacı bulunmaktadır. Bu rakamlar baz alındığında Utimac MF500 Transmixer SD bu üretimi gerçekleştirmek için toplam 78.624 kWh elektrik tüketecektir. Utimac MF500 Transmixer dizel bu üretimi gerçekleştirmek için 50.143 lt dizel yakıt tüketecektir (Çizelge 1’de görülen tüketim maliyetleri Ocak 2023 kWh ve mazot litre fiyatı baz alınarak hesaplanmıştır). İki ekipmanın verimliliği ve enerji tüketimi karşılaştırıldığında elektrikli ekipmanın, doğaya en az 99.5 ton daha az CO2 salımı yaptığı kanıtlanabilmektedir.
2.2. Düşük Enerji Tüketim Maliyeti
Sahamızda püskürtme beton operasyonunda çalışacak transmikser operatörlerimizin yetkinlikleri tamamlandıktan sonra, hem gerçek zamanlı verimliliği ölçmek hem de enerji tüketim maliyetini en aza indirmek amacıyla testler yapılmıştır. 69 farklı lokasyonda yapılan bu testler, 252 m3 püskürtme betonu, toplamda 265 km mesafe dolu/boş şeklinde 76.4 saatte Utimac MF500 Transmixer SD ile taşıyarak tamamlanmıştır. Bunun karşılığında bir yıllık geçmişe dönük veriler analiz edilerek Utimec MF500 dizel transmikserin saatlik gerçek yakıt tüketim verisi 10 lt/s olarak bulunmuştur. Utimec MF500 dizel transmikser aynı mesafedeki yolu rampa yukarı çıkarken 8 km/s ortalama ile tamamlayabilirken, elektrikli transmikser 15 km/s ortalama hızı koruyabilmektedir. Bu yüzden 69 aynada yapılan test için dizel mikserin 14.6 saat daha fazla çalışması gerektiği öngörülmüştür.
Utimac MF500 Transmixer SD mikser 76.4 saatlik çalışma sonrasında 1,401.8 kWh enerjiyi şarj istasyonundan elde etmiştir ve bunun maliyeti 159.81 dolar olarak hesaplanmıştır. Buna karşılık Utimac MF500 Transmixer SD dizel ekipman ise 90 saatlik çalışma sonrasında 900 lt dizel tüketmiş ve bunun maliyeti de 837.6 dolar olarak hesaplanmıştır. Madende 1 haftada yaklaşık 70 atım planlanarak gerçekleştirilmektedir, bu sonuç doğrudan her hafta en az 677 dolar daha az enerji tüketim maliyeti sonucunu verir.
Bu uygulama ve sonuçlar neticesinde m3 başına maliyet hesaplaması yapıldığında, dizel transmikser tüketim maliyeti elektrikli transmikser tüketim maliyetine göre 5.26 kat fazladır
2.3. Düşük Bakım Maliyeti
Mevcut uzun dönem planına göre yıllık üretim hedefini karşılayacak püskürtme beton uygulama miktarı 14.040 m3’tür. Bu değer her vardiya için ortalama 13.5 m3, yani 3 tam dolu mikser kapasitesine denk gelmektedir. Bu planın yapılabilmesi için dizel transmikserin 5200 saat çalışmasının bakım maliyeti 17.716 dolar, buna karşılık elektrikli transmikserin 4500 saat çalışması gerekmektedir ve maliyeti 7.603 dolardır.
3. SONUÇLAR
Ekipman teknolojik özellikleri sayesinde sürüş güvenliğini artırabilmekte, operatör sağlığı açısından yüksek ergonomi, termal konfor, düşük gürültü düzeyi, düşük ortam sıcaklığı ve sıfır zehirli gaz salımı avantajları vardır. Ekipman dizel transmiksere göre yılda 109.50 ton daha az CO2 salımı yapılmasını sağlar ve bu sayede küresel karbon ayak izi azaltma hedeflerine cevap verebilmektedir. Bunun yanında, havalandırma ihtiyacını azalttığı için yıllık 2.850 dolar tasarruf sağlamaktadır. Ekipmanın tüketim maliyeti, dizel ekipmana oranla yıllık gereken püskürtme beton uygulaması için 37.701 dolar daha azdır, yıllık çalışma saati ihtiyacına göre ekipmanın bakım maliyeti 10.000 dolar daha azdır. Tüm maliyetler hesaplandığında elektrikli ekipmanın dizel ekipmana göre yıllık bazda 50.551 dolar daha az maliyetli olduğu görülmektedir.
Elektrikli ekipman yaklaşık altı yılda satın alım esnasındaki farkı amorti edebilmektedir.
KAYNAKLAR
- Efemçukuru Altın Madeni’nde yapılan gerçek zamanlı test sonuçları.
- MF 500 Transmixer SmartDrive Instruction Manual.
NOT: Bu makale, medya sponsoru olduğumuz ve 5-7 Haziran 2023 tarihlerinde Maden Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi ve İBB Raylı Sistem Daire Başkanlığı birlikteliğiyle İstanbul’da düzenlenen 5. Yeraltı Kazıları Sempozyumu’ndan derlenmiştir.
MAKALENİN GÖRSELLERİYLE TÜMÜNE 411. SAYIMIZIN E-DERGİ VERSİYONUNDAN ULAŞABİLİRSİNİZ. LÜTFEN TIKLAYIN
ŞANTİYE®
Daha iyi yapılar için...
10 Haziran 2025
Türkiye'nin en ESKİ ve en çok ZİYARET EDİLEN şantiyesi: ŞANTİYE®...
İnşaata dair "KAYDADEĞER" ne varsa... 1988'den bu yana...
Şantiye®nin ürettiği, derlediği ve yayınladığı içeriklerde öncelik “KAMUSAL YARAR”dır...
Ve yayınlanan içeriğin “ÖZEL” olmasına özen gösterilir...
BASILI DERGİ + E-DERGİ + SANTİYE.COM.TR + SOSYAL MEDYA + DİJİTAL PLATFORMLAR...
İnşaat sektörünün buluşma noktası Şantiye®, “Güven”i temsil eden “Basılı bir Yayın” olma özelliğinin yanı sıra yenilenen web sitesi, Turkcell Dergilik ve Türk Telekom E-Dergi gibi mobil uygulamalardaki varlığı, 42 bin E-Bülten abonesi ve 100 bin sosyal medya takipçisi-bağlantısıyla inşaat sektörünün en önemli iletişim platformlarından biri olmaya her ortamda devam ediyor... 1988'den bu yana...
Şantiye® ayrıca yapı sektörüne "Şantiye'nin Yıldızı Ödülü", "Yılın Yeşil Yapı Malzemesi / Teknolojisi Ödülü" ve "Şantiyeden Kareler Fotoğraf Yarışması" gibi farklı organizasyonlarla da katkı sunuyor.
Şantiye®nin son sayısı da dahil 1988 yılından bugüne kadar yayınlanan TÜM SAYILARINA E-Dergi olarak göz atmak için lütfen tıklayın...
Şantiye®, başta ABONELERİ olmak üzere 2020-2025 yıllarında ilan veren firmalar ABS Yapı, Akyapı, Alumil, Anadolu Motor (Honda), Alkur, Ak-İzo, Altensis, Arbiogaz, Aremas, Arfen, Artus, Assan Panel, Asteknik, Atos, Batıçim, Baumit, Bentley Systems / Seequent, Betek, Betonblock, Borusan CAT, Bosch Termoteknik, Bostik, BTM, Buderus, Bureau Veritas, Chryso, Çimsa, Çuhadaroğlu, Çukurova Isı, Deutsche Messe, Duyar Vana, DYO, Efectis ERA, Ekomaxi, Elkon, Emülzer, Eryap, Filli Boya, Fixa, Fullboard, Form Endüstri Ürünleri, Form Endüstri Tesisleri, Form MHI (Mitsubishi Heavy Industries) Klima, Garanti Leasing, GF Hakan Plastik, Gökçe Brülör, Grundfos, Hannover Fairs, Hilti, IQ Alüminyum (by Deceuninck), İNKA, İntek, İpragaz, İstanbul Teknik, İzocam, İzoser, Kalekim, Knauf, Knauf Insulation, Komatsu, Köster, Kuzu Grup, LG, Marubeni, Masdaf, Master Builders Solutions, MBI Braas, Meiller Kipper (Doğuş Otomotiv), Messe Frankfurt, Messe München/Agora Tur., Mekon, Mitsubishi Chemical, Molecor, Nalburdayim.com, NETCAD, ODE, Ökotek, Özler Kalıp, Özpor, Panasonic, PERI, Pimakina, Polyfibers, Polyfin, Prefabrik Yapı / Hekim Holding, Prometeon, Ravago, Rehau, Saint Gobain Türkiye, Samsung, Saray Alüminyum, Schüco, Selena (Tytan), Sentez Mekanik, Serge Ferrari, Shell, Siemens, Sistem İnşaat, Soudal, Sika, Şişecam, Temsa, TMS, Tekno Yapı, Türk Ytong, Tremco illbruck, Vaillant, Vekon, Viessmann, Wermut, Wielton, Wilo, Winsa, XCMG, Xylem ve ZF'nin değerli katkılarıyla hazırlanmaktadır.
ABONE OLMAK İÇİN
Bir yıllık abonelik bedelimiz olan 2.100 TL (6 Sayı, KDV Dahil)'yi TR70 0001 0008 5291 9602 1550 01 IBAN no’lu hesabımıza (Ekosistem Medya) yatırıp; ardından dekontu, açık adresinizi ve fatura bilgilerinizi (şahıs ise TC kimlik no; firma ise vergi dairesi-numarası) santiye@santiye.com.tr adresine e-posta veya 0532 516 03 29 no’lu telefona WhatsApp / SMS aracılığıyla ulaştırabilirsiniz.
