Geçmişten itibaren mekânlarda günışığını optimize etmek bina tasarımında başlıca hedeflerden birtanesi olmuş, günümüzde ise kullanıcı konforunun sağlanması ve enerji etkin yaklaşımlar bağlamında önem kazanmıştır. İç mekânda günışığı performansının değerlendirilmesine yönelik çeşitli yöntemler kullanılmakta olup, mevcut statik değerlendirme yöntemlerine ek olarak iklimsel verilere dayanarak günümüz teknolojisinin sunduğu simülasyon tekniklerini kullanan dinamik günışığı değerlendirme yöntemleri geliştirilmiştir. Dış ortam koşullarını kontrol etmek amacıyla tasarlanan bina cephesindeyer alan açıklıkların çeşitli özellikleri iç mekan günışığı performansını etkileyen başlıca değişkenlerdir. Çalışmanın amacı, cephenin saydamlık oranı, açıklıklarda kullanılan cam türü ve güneş kontrolü olarak sıralanabilecek olan bu değişkenlerin iç mekan günışığı performansına etkisininbelirlenmesinde kullanılabilecek yöntemlerin incelenmesi ve örneklerle tanıtılmasıdır.
Mimar Z.Aybike KILIÇ, İTÜ FBE ÇKY Yüksek Lisans Programı Öğrencisi, aybike.klc@gmail.com
Prof. Dr. Alpin KÖKNEL YENER, İTÜ Mimarlık Fakültesi, yener@itu.edu.tr
1. GİRİŞ
Binalarda günışığının etkin bir şekilde kullanılması erken tasarım aşamasından itibaren iç mekândagörsel konfor şartlarının sağlanması, insan sağlığı ve aktivitesini destekleyici mekânlar oluşturulması açılarından önem taşımaktadır. Aynı zamanda günışığının doğru ve etkin bir şekilde kullanılması ile yapma aydınlatmaya yönelik enerji tüketimi azaltılarak çevresel sürdürülebilirliğe katkısağlanmaktadır.Mimaride günışığının mekân içerisine alınması, iç ve dış ortam arasında bir bariyer oluşturan yapı kabuğunda yer alan açıklıklar aracılığıyla olmaktadır. Cephelerde yer alan açıklıklara ilişkin boyut, biçim, konum, kullanılan cam türü ve doğrama özellikleri ile güneş kontrol elemanları iç mekânda gerçekleşen günışığı performansını etkileyen başlıca değişkenlerdendir. Bu değişkenlerin günışığı performansına etkisinin çeşitli günışığı değerlendirme yöntemleri ile analiz edilmesi ve ortaya konması, doğru bir cephe tasarımının oluşturulması ve iç mekânda iyi bir günışığı performansının sağlanması açısından önemli ve gereklidir.Günışığı değerlendirme yöntemleri ile erken tasarım evresinden itibaren iç mekânda günışığı performansının analiz edilerek cephe tasarımının geliştirilmesi, mevcut yapılarda ise durumun detaylıbir şekilde ortaya konulması ile cepheye yönelik iyileştirme çözümlerinin üretilmesi olanaklıdır. Buanlamda çalışma kapsamında iç mekânda günışığı performansının değerlendirilmesine yönelik çeşitli yöntemler incelenmiş olup, açıklıkların iç mekânda gerçekleşen günışığı performansına etkisi tipoloji farklılığı da göz önüne alınarak günışığı değerlendirme yöntemleri ile ifade edilmiştir.
2. İÇ MEKÂNDA GÜNIŞIĞI PERFORMANSININ DEĞERLENDİRİLMESİNEYÖNELİK YÖNTEMLER
İç mekanda günışığı performansının değerlendirilmesine yönelik yöntemler doğru bir tasarım ortaya koymak amacıyla geliştirilen sayısal bir yaklaşım olarak nitelendirilmektedir [1]. Bu yöntemlerinamacı günışığının niceliğini ve niteliğini tanımlamak, tasarımcılara bilgi vermek ve rehber olmak, aynı zamanda günışığı tasarımının çeşitli değişkenlerini karşılaştırmak istedikleri zaman kullanmaları için tasarımcılara bir ölçme yöntemi sunmaktır. 1900’lü yıllardan itibaren iç mekanda günışığı performansının belirlenmesi ve cephe sistemlerinin bu açıdan değerlendirilebilmesi için çeşitli yöntemler geliştirilmektedir [2]. Statik ve iklime dayalı/dinamik yöntemler olarak ikiye ayrılan günışığı değerlendirme yöntemleri Tablo 1’de verilmektedir...
