Son yıllarda özellikle sektörün önemli kurumlarından Su Yapı’yı bünyesine katan Dar Türkiye geçmişte tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de önemli projelere imza atmış bir firma. Kahramanmaraş depremlerinde, yenilikçi sismik tasarımları sayesinde Tarsus-Adana-Gaziantep (TAG) otoyolu ve otoyoldaki viyadüklerden beşinin fay hattına yüzlerce metre mesafede olmalarına ve 1987-1994 arasında tasarlanıp inşa edilmelerine rağmen depremi oldukça az hasarla atlatıp işlevlerini yerine getirmesiyle yeniden dikkatleri üzerine çeken Dar'ın, projeye sunduğu tasarım detayları, yaşanan büyük depremlerde yüksek ayaklı Atatürk ve Turgut Özal viyadüklerinin yapısal bütünlüklerini korumaları açısından hayati bir katkı sunmuştu. Özellikle Atatürk Viyadüğü, inşa edildiğinde Türkiye’nin en yüksek viyadüğü olmasının yanı sıra bu büyüklükte deprem şiddetine maruz kalan en yüksek köprülerden de biri oldu. Biz de bu özel konuların ayrıntılarını Dar Türkiye Genel Müdürü Maral Mitilyan ve Dar Partner (Structures & Bridges) Charles Malek’ten aldık...
Şantiye®: Sidara hakkında bilgi alabilir miyiz? Neler yapar, ne zaman kuruldu? Bünyesinde kaç şirket bulunuyor?
Sidara’nın hikâyesi 65 yıldan uzun bir süre önce, dört vizyoner mühendisin daha iyi bir dünya kurma hedefiyle ortaya çıktı. O günden bu yana küresel iş birliğimiz büyüyerek, her biri kendi benzersiz kültürüne, uzmanlık alanına ve yetenekli ekibine sahip 20 farklı şirketi bünyesine kattı. Bu şirketler arasında Dar, Perkins&Will, TYLin, Currie&Brown, Penspen gibi dünya çapında tanınan markalar da yer alıyor.
Bugün Sidara 60’tan fazla ülkede, 300’ün üzerinde ofiste, 21 bin 500’den fazla çalışanıyla faaliyet gösteren küresel bir tasarım, mühendislik ve danışmanlık grubu. Son 15 yılı aşkın süredir dünyanın en iyi 10 uluslararası tasarım firması arasında yer alıyor. Uzman firmalardan oluşan küresel bir yapı olarak Sidara, dünyanın en büyük ve en kritik sorunlarına kapsamlı ve bütüncül çözümler sunma konusunda öne çıkıyor. Havacılıktan kentsel gelişime, çevreden sağlığa, ulaşımdan su ve enerji dönüşümüne kadar birçok alanda çözümler geliştiriyoruz. Amacımız, insan yaşamını iyileştirmek, sürdürülebilirliği güçlendirmek ve yeniliklerle dönüşümü hızlandırmak. Daha iyi bir dünya için birlikte çalışıyor, insanlık adına kalıcı bir etki yaratmayı hedefliyoruz.
Şantiye®: Dar’ı tanıyabilir miyiz?
Dar, Sidara’nın kurucusu ve kendi alanında dünya çapında tanınan bir danışmanlık firması. Binalar, şehirler, ulaşım, altyapı, su ve çevre gibi kritik sektörlerde tasarım, planlama, mühendislik, sürdürülebilirlik danışmanlığı, proje yönetimi, tesis yönetimi ve dijital çözümler sunuyoruz. Küresel ölçekte çalışan bir tasarım danışmanlık firması olarak amacımız, işverenlerimizin hedeflerini gerçeğe dönüştürmelerine katkı sağlamak. Sürdürülebilir ve yenileyici kalkınmayı desteklerken, insanların yaşam kalitesini yükseltmeyi önemsiyoruz. Bunu da her projemizde, yerel ihtiyaçlara uygun ama aynı zamanda uluslararası standartlarla uyumlu yenilikçi çözümler geliştirerek yapıyoruz.
Dünya genelinde 60’tan fazla ofisimizle faaliyet gösteriyoruz. Bugüne kadar Orta Doğu, Afrika, Asya, Birleşik Krallık ve Avrupa’da 1000’in üzerinde işverene hizmet verdik, 4 bin 500’den fazla proje tamamladık. 10 bini aşkın uzmanımız birlikte çalışarak işverenlerimize güç katıyor, stratejik ve etkili projeleri hayata geçiriyor.
Şantiye®: Dar, Türkiye’de ne zamandır faaliyet gösteriyor? Türkiye’de tamamlanan en önemli projeler hangileridir?
Dar, 1986’dan bu yana Dar Mühendislik Müşavirlik A.Ş. olarak Türkiye’nin farklı sektörlerinde aktif olarak çalışıyor. Yıllar boyunca binalar ve şehirler, ulaşım, altyapı, su ve çevre gibi alanlarda projeler yürüttük. Türkiye’de katkı sağladığımız projeler arasında, İstanbul’daki Sabiha Gökçen Havalimanı Pegasus Havayolları Hangar projesi, Ankara’daki Söğütözü İş Merkezi ve TV Merkezi, Elite Shores Hotel gibi projeler yer alıyor. Ayrıca Sakarya Yenikent Devlet Hastanesi ve Gebze’deki TÜBİTAK UME Kompleksi gibi büyük sağlık ve araştırma tesislerini hayata geçirdik ve farklı ulusal altyapı projelerine destek verdik. Doğal afetlerin ardından konut, yol ve altyapıların yeniden inşası ve rehabilitasyonunda da rol aldık. Daha yakın zamanda, MIT iş birliğiyle yürüttüğümüz Ayamama Swa(m)p kentsel dayanıklılık projesi gibi yenilikçi araştırma girişimlerini destekledik. Tüm bu projeler boyunca, Dar’ın Türkiye’deki hikâyesi, hizmet verdiğimiz topluluklar ile onların yaşam alanları arasında güçlü ve anlamlı bir bağ kurmak üzerine şekillendi.
Şantiye®: Su Yapı ne zaman Sidara bünyesine katıldı? İki kardeş şirket Türkiye ve bölgedeki projelerde nasıl birlikte çalışıyor?
Su Yapı, Mart 2023’te Sidara bünyesine katıldı. Bu stratejik adım, bölgede su, atıksu, altyapı, enerji, baraj ve hidroelektrik alanlarındaki etkimizi güçlendirmeyi amaçlıyordu. Kardeş şirketler olarak Dar ve Su-Yapı, ortak bir vizyon ve birbirini tamamlayan uzmanlık alanlarıyla çalışıyor; Türkiye, Orta Doğu ve Orta Asya’da hem dünya standartlarında hem de yerel koşullara uygun çözümler sunuyoruz. Birlikte, bölgedeki en yenilikçi altyapı projelerini hayata geçiriyoruz. Türkiye’deki havacılık altyapısı projelerinden Suudi Arabistan’daki mimari açıdan karmaşık turizm projelerine, Abu Dabi’deki büyük yol altyapısı çalışmalarından Mozambik’teki baraj ve hidroelektrik tesislerinin rehabilitasyonuna kadar birçok projede iş birliği yapıyoruz. Bu sayede Dar ve Su-Yapı, küresel uzmanlığı bölgesel deneyimle birleştiriyor ve toplulukları güçlendiren, daha dirençli ve sürdürülebilir yaşam alanları yaratıyor.
Şantiye®: Tarsus-Adana-Gaziantep Otoyolu projesi ne zaman tasarlandı?
Tarsus-Adana-Gaziantep (TAG) Otoyolu, Türkiye’nin güneyinde yer alan, ana ulaşım arterlerinden biri ve iki yönde üç şeritli olarak planlandı. Birçok açıdan büyük ve zorlu bir proje olarak öne çıkıyor. Dar’ın tasarım ekibi 1987 yılında çalışmalara başladı. Tasarım ve uygulama süreci yaklaşık 6-7 yıl sürdü (1988-1994). Bu süreçte ekip, tasarımdan imalat denetimine kadar geniş bir yelpazede görev aldı ve inşaat aşamalarında yükleniciye teknik destek sağladı. Proje, birçok köprü yapısını ve 13 uzun viyadüğü kapsıyordu; bunlardan ikisi oldukça özel bir yapıya sahipti.
Şantiye®: Proje detayları, zorluklar ve başarılar nelerdir?
Proje, 308 km uzunluğunda çift yönlü, 3 ve 4 şeritli ücretli bir otoyolun (258 km otoyol, 50 km yeni bağlantı yolları) tasarımını kapsıyordu. Bu kapsamda yüksek kaya kazıları, yumuşak zeminlerde dikey drenaj kullanımı, güçlendirilmiş zemin şevleri ve kazıklarla desteklenen keson temel uygulamaları gibi ileri düzey geoteknik ve yapısal mühendislik çözümleri uygulandı.
Projede ayrıca 23 köprü, 152 üstgeçit ve altgeçit, 11 standart viyadük (toplam uzunluk 3.913 m), 2 özel viyadük (toplam uzunluk 1.225 m, açıklıkları 110 m’ye kadar ve ayak yüksekliği 140 m’ye kadar ulaşan), 17 kavşak, 5 çift tüplü tünel (toplam 5.35 km), 37 m yüksekliğe kadar istinat yapıları, ücret gişeleri, 8 otopark, 4 servis alanı ve 5 bakım alanı yer aldı. Trafik yönetimi ve gişe alanlarının denetimi, değişken mesaj tabelaları, kapalı devre kamera sistemleri (CCTV) ve her gişeye bağlı iletişim hatlarıyla merkezi olarak kontrol edildi.
Tasarım, 0.4 g maksimum yer ivmesine (PGA) göre yapıldı. Bu değer mühendislik açısından oldukça yüksek bir sismik yük seviyesidir.
Otoyol güzergâhı, aktif bir fay hattı olan Doğu Anadolu Fay Hattı’na oldukça yakın bir konumdan geçiyor. Güzergâh, yüzey kırığı oluşturmuş bir fay hattına yalnızca 225 metre mesafede yer alıyor. Bu durum proje sahasının yakın alan deprem etkisi (near-field earthquake) altında kaldığını gösteriyor.
Projenin kavramsal tasarımı ve özellikle sismik tasarım detayları, viyadük genleşme derzlerinde kullanılan sismik sönümleyici ve durdurucular olmak üzere Şubat 2023’te yaşanan büyük depremde yüksek ayaklı viyadüklerin yapısal bütünlüğünü koruması açısından hayati öneme sahip oldu. Bu deprem, yönetmeliklerde öngörülen yer ivmesi (PGA) değerinin yüzde 50 üzerinde gerçekleşti. Proje aynı zamanda yüksek inşaat kalitesi ve Dar denetim ekiplerinin sahadaki sıkı kalite kontrolü ile de öne çıkıyor.
Şantiye®: Karşılaşılan teknik zorluklar nelerdi ve Dar bu zorlukların üstesinden nasıl geldi?
Proje kapsamında yer alan Atatürk ve Turgut Özal viyadüklerini taşıyan yüksek ayaklar sırasıyla 130 m ve 76 m yüksekliğindeydi. Özellikle Atatürk Viyadüğü, inşa edildiğinde Türkiye’nin en yüksek viyadüğü olmasının yanı sıra, bu büyüklükte yüksek deprem şiddetine maruz kalan en yüksek köprülerden biri oldu. Proje sahasının yüksek derecede aktif sismik bir bölgede yer alması, bu yapılar için ciddi bir mühendislik zorluğu oluşturmuştu. Bu teknik zorlukların üstesinden gelmek için izlenen yöntemleri özetlersek...
Düşey yükleri karşılamak, burkulmayı önlemek, yapı ağırlığını azaltmak ve büyük deformasyonlara izin vererek sismik enerjiyi sönümlemek için içi boş donatılı beton ayaklar kullanıldı. Ağır üst yapıdan ayaklara iletilen sismik kuvvetleri absorbe etmek için ayak üstlerinde sismik sönümleyiciler yerleştirildi. Ayaklar için plastik tasarım yaklaşımı benimsendi ve özel süneklikli donatı detayları uygulandı. Ölü yükleri azaltmak ve buna bağlı olarak ayaklara etkiyen sismik kuvvetleri ve talepleri düşürmek amacıyla mümkün olan en hafif tabliye sistemi tasarlandı. Ayakların hem sismik performansını hem de dayanıklılığını sağlamak amacıyla yüksek performanslı beton kullanımı tercih edildi. İnşaat süresince en yüksek kalite güvence ve kalite kontrol standartları titizlikle uygulandı ve sürdürüldü.
Proje kapsamında, uzun açıklıklı viyadüklerin geçişi için oldukça yüksek ayaklara ihtiyaç duyulan kesimler mevcuttu. Atatürk Viyadüğü 802 m uzunluğundaydı ve en yüksek ayak yaklaşık 130 m’ye ulaşmaktaydı. Dar, bu sorunu ayak sayısını en aza indirerek ve üst yapıda 70.7 m ile 110 m arasında uzun açıklıklar tutarak çözdü. Ana tabliye sistemi olarak çelik U-kirişler kullanıldı ve bunlar artırmalı itme yöntemi (incremental launching girder) ile yerleştirildi. U-kirişlerin genişliği 9 m, yüksekliği ise 4.9 m idi.
Aynı köprüdeki ayak yüksekliklerinin büyük farklılık göstermesi problemlerden biriydi. Atatürk Köprüsü’nde ayak yükseklikleri 130 m ile 9.62 m arasında değişiyordu. Tasarım ekibi, kısa ayakların ataletini azaltıp, yüksek ayakların ataletini artırmak için içi boş kesitler kullanarak sismik yükler altında deformasyon kapasitesini artırmış ve dengelemiştir. Ayrıca yüksek ayaklar için geniş temel sistemleri tasarlanarak, beklenen yüksek sismik zorlamalara karşı yeterli taşıma kapasitesi sağlanmıştır. Üst yapının ölü yüklerini en düşük seviyeye indirmek için yüksek dayanımlı beton ve çelik tabliye sistemi kullanıldı.
Çok büyük temel boyutları da önemli bir unsurdu. Atatürk Köprüsü ayaklarının temelleri 22 m x 34 m x 6 m ölçülerindeydi. Bu büyüklükteki temellerin kesintisiz beton dökümü ciddi bir uygulama zorluğu oluşturmuştu. Bu problem, temel kalınlığının katmanlar halinde ve ardışık aşamalarda dökülmesi şeklinde tasarlanarak aşıldı. Bu yöntemde, erken dönemde oluşabilecek termal çatlaklara karşı direnç sağlamak amacıyla yatay donatı katmanları yerleştirildi.
Şantiye®: Projede kaç kişi görev aldı ve projenin tamamlanması ne kadar sürdü?
Bu projede yaklaşık 30 mühendis ve teknik ressamdan oluşan bir ekip yoğun bir şekilde çalıştı. Tasarım süreci yaklaşık 2 yıl sürdü. Ekip, inşaatın tüm aşamalarında müteahhite teknik destek sağlamak üzere proje boyunca aktif rol oynamaya devam etti.
Şantiye® Dergisi ve Dijital Platformları
Daha iyi yapılar için...
8 Aralık 2025
Türkiye'nin en ESKİ ve en çok ZİYARET EDİLEN şantiyesi: ŞANTİYE®...
İnşaata dair "KAYDADEĞER" ne varsa... 1988'den bu yana...
Şantiye®nin ürettiği, derlediği ve yayınladığı içeriklerde öncelik “KAMUSAL YARAR”dır...
Ve yayınlanan içeriğin “ÖZEL” olmasına özen gösterilir...
BASILI DERGİ + E-DERGİ + SANTİYE.COM.TR + SOSYAL MEDYA + DİJİTAL PLATFORMLAR...
İnşaat sektörünün buluşma noktası Şantiye®, “Güven”i temsil eden “Basılı bir Yayın” olma özelliğinin yanı sıra yenilenen web sitesi, Turkcell Dergilik ve Türk Telekom E-Dergi gibi mobil uygulamalardaki varlığı, 42 bin E-Bülten abonesi ve 100 bin sosyal medya takipçisi-bağlantısıyla inşaat sektörünün en önemli iletişim platformlarından biri olmaya her ortamda devam ediyor... 1988'den bu yana...
Şantiye® ayrıca yapı sektörüne "Şantiye'nin Yıldızı Ödülü", "Yılın Yeşil Yapı Malzemesi / Teknolojisi Ödülü" ve "Şantiyeden Kareler Fotoğraf Yarışması" gibi farklı organizasyonlarla da katkı sunuyor.
Şantiye®nin son sayısı da dahil 1988 yılından bugüne kadar yayınlanan TÜM SAYILARINA E-Dergi olarak göz atmak için lütfen tıklayın...
Şantiye®, başta ABONELERİ olmak üzere 2020-2025 yıllarında ilan veren firmalar ABS Yapı, Akyapı, Alumil, Anadolu Motor (Honda), Alkur, Ak-İzo, Altensis, Arbiogaz, Aremas, Arfen, Artus, Assan Panel, Asteknik, Atos, Batıçim, Baumit, Bentley Systems / Seequent, Betek, Betonblock, Borusan CAT, Bosch Termoteknik, Bostik, BTM, Buderus, Bureau Veritas, Chryso, Çimsa, Çuhadaroğlu, Çukurova Isı, Deutsche Messe, Duyar Vana, DYO, Efectis ERA, Ekomaxi, Elkon, Emülzer, Eryap, Filli Boya, Fixa, Fullboard, Form Endüstri Ürünleri, Form Endüstri Tesisleri, Form MHI (Mitsubishi Heavy Industries) Klima, Garanti Leasing, GF Hakan Plastik, Gökçe Brülör, Grundfos, Hannover Fairs, Hilti, IQ Alüminyum (by Deceuninck), İNKA, İntek, İpragaz, İstanbul Teknik, İzocam, İzoser, Kalekim, Knauf, Knauf Insulation, Komatsu, Köster, Kuzu Grup, LG, Marubeni, Masdaf, Master Builders Solutions, MBI Braas, Meiller Kipper (Doğuş Otomotiv), Messe Frankfurt, Messe München/Agora Tur., Mekon, Mitsubishi Chemical, Molecor, Nalburdayim.com, NETCAD, ODE, Ökotek, Özler Kalıp, Özpor, Panasonic, PERI, Pimakina, Polyfibers, Polyfin, Prefabrik Yapı / Hekim Holding, Prometeon, Ravago, Rehau, Saint Gobain Türkiye, Samsung, Saray Alüminyum, Schüco, Selena (Tytan), Sentez Mekanik, Serge Ferrari, Shell, Siemens, Sistem İnşaat, Soudal, Sika, Şişecam, Temsa, TMS, Tekno Yapı, Türk Ytong, Tremco illbruck, Urtim, Vaillant, Vekon, Viessmann, Wermut, Wielton, Wilo, Winsa, XCMG, Xylem ve ZF'nin değerli katkılarıyla hazırlanmaktadır.
ABONE OLMAK İÇİN
Bir yıllık abonelik bedelimiz olan 2.100 TL (6 Sayı, KDV Dahil)'yi TR70 0001 0008 5291 9602 1550 01 IBAN no’lu hesabımıza (Ekosistem Medya) yatırıp; ardından dekontu, açık adresinizi ve fatura bilgilerinizi (şahıs ise TC kimlik no; firma ise vergi dairesi-numarası) santiye@santiye.com.tr adresine e-posta veya 0532 516 03 29 no’lu telefona WhatsApp / SMS aracılığıyla ulaştırabilirsiniz.
