Farklı koşullarda asfalt teknolojilerinin performans değerlendirmesi ve öneriler...
Modern Asfalt Teknoloji ve Performans Yeniliklerinin Değerlendirilmesi
Sürdürülebilir Yol Yapımındaki Gelişmeler - 5
Mehmet BIKRIC
Jeoloji Müh.
7. Farklı Koşullarda Asfalt Teknolojilerinin Performans Değerlendirmesi ve Öneriler
7.1. Farklı İklim Koşullarında Performans Analizi
Asfalt yolların dayanıklılığı ve uzun ömürlülüğü, sıcaklık dalgalanmaları, yağış miktarı ve donma-çözülme döngüleri gibi iklim koşullarından önemli ölçüde etkilenir. Bu çevresel faktörler asfaltın mekanik özelliklerini değiştirerek deformasyon, çatlama ve yüzey bozulması gibi sorunlara yol açabilir. İklime uygun asfalt karışımları, bu riskleri azaltmak, bakım ihtiyaçlarını düşürmek, maliyet etkinliğini artırmak ve altyapı projelerinin sürdürülebilirliğine katkıda bulunmak için kritik öneme sahiptir. İklim koşullarına göre asfalt kaplamalarının optimize edilmesi, güvenilir ve uzun ömürlü yol performansı sağlamak için esastır.
7.1.1 İklim Etkilerinin Asfalt Performansına Örnekleri
Sıcak Bölgeler: Yüksek sıcaklıkların etkisiyle asfaltın yumuşaması ve deformasyon. Rut ve yüzey bozulmasının sık görülmesi.
Soğuk Bölgeler: Donma-çözülme döngüleri nedeniyle çatlama. Soğuk hava koşullarında asfaltın kırılganlaşması.
Yağışlı Bölgeler: Yüzeyde su birikmesi ve kayma riskinin artması. Sürekli nem nedeniyle asfaltın erken bozulması.
Çöl İklimleri: Gece ve gündüz arasındaki büyük sıcaklık farkları nedeniyle asfaltın genleşip büzülmesi.
Tropikal Bölgeler: Sürekli yağmur ve nemin asfaltın bağlayıcı özelliklerini azaltması.
Kıyı Bölgeleri: Tuz yüklü havanın asfalt kaplamaların kimyasal dayanıklılığını etkilemesi.
Yüksek Rakımlı Bölgeler: Yoğun kar ve buzlanmanın asfaltın hizmet ömrünü kısaltması.
Şehir Merkezleri: Yoğun trafik nedeniyle yüksek sıcaklıklarda asfalt deformasyonunun artması.
Yüksek Güneş Alan Bölgeler: UV radyasyonunun asfalt yüzeyindeki bağlayıcıları bozması.
Kırsal Bölgeler: Düşük trafik hacmi nedeniyle çevresel faktörlere uzun süreli maruz kalma.
Havaalanı Pistleri: Kalkış ve iniş sırasında aşırı yükler ve ısı nedeniyle deformasyon.
Sanayi Bölgeleri: Ağır araçların asfalt yüzeyine sürekli baskı uygulaması.
Ormanlık Alanlar: Nemli ve gölgeli bölgelerde kuruma sürelerinin uzaması.
Otoyollar: Yoğun trafik akışı nedeniyle sıcaklık dalgalanmalarının asfalt dayanıklılığını zorlaması.
Düşük Yağış Bölgeleri: Sıcak ve kuru hava koşullarında erken çatlama riskinin artması.
7.1.2 İklimsel Faktörlerin Asfalt Performansındaki Önemi
Bu örnekler, asfaltın farklı iklim ve çevresel faktörlere nasıl tepki verdiğini vurgulayarak özelleştirilmiş çözümlerin gerekliliğini ortaya koyar. Çevresel koşullar ile asfalt davranışı arasındaki etkileşimin anlaşılması şunlar için kritik öneme sahiptir
- Yol dayanıklılığını artırmak.
- Bakım sıklığını azaltmak.
- Yol altyapısının yaşam döngüsü maliyetini optimize etmek.
7.1.3. Standartlar ve İklim Örnekler
TS EN 12697 test yöntemleri ve TS EN 13108 karışım spesifikasyonları gibi uluslararası kabul görmüş standartlar, asfalt performansını farklı iklim koşullarında değerlendirmek için rehberlik sağlar. Bu standartlara uygun örnek projeler ve simülasyonlar, asfalt teknolojilerinin iklime uyum yeteneğini daha iyi performans sonuçları elde etmek için doğrular.
7.1.4 Çeşitli Koşullarda Asfalt için Standartlar ve Öneriler
Sıcak İklimler
- ASTM D2872 PMB kullanımı, yumuşama noktasını %20 artırarak sıcak iklimlerde deformasyon direncini artırır.
- TS EN 1427 Asfaltın yumuşama noktası, sıcak hava koşullarına uygunluk için 50°C’yi aşmalıdır.
Soğuk İklimler
- TS EN 1426 Esnekliği artırılmış bitüm, -20°C’nin altındaki sıcaklıklarda çatlama eğilimini %15 azaltır.
- AASHTO M320 Düşük sıcaklık çatlamasını önlemek için bağlayıcı özellikleri uygun şekilde değiştirilmelidir.
- BS EN 13808 Donma-çözülme döngülerine direnç artırmak için bağlayıcılara özel katkı maddeleri eklenmelidir.
Yağışlı Bölgeler
- AASHTO M288 Gözenekli asfalt, yüzey drenaj performansını %30 artıran %15-20 boşluk oranına sahip olmalıdır.
- ASTM C1701 Su geçirgenliğini ölçen bu standart, yağışlı bölgelerde asfaltın etkili drenajını sağlar.
- TS EN 12697-2 Asfalt karışımlarının su direncini ölçmek için sızdırmazlık testi uygulanır.
Ağır Trafik Yolları
- AASHTO T321 Ağır yük taşıyan otoyollar için yorulma direnci testi zorunludur. Modifiye asfalt karışımları bu testlerde %25 daha yüksek dayanıklılık gösterir.
- ASTM D6927 Marshall stabilite testi, asfaltın ağır trafik koşullarında dayanıklılığını artırmak için esastır.
Geri Dönüşümlü Malzemeler
- TS EN 13108-8 Geri dönüştürülmüş asfalt malzemelerle yapılan karışımların performansını standartlaştırır. Geri dönüştürülmüş asfalt kullanımı %50’ye kadar çıkabilir.
- ASTM D3515 Geri dönüştürülmüş agrega kullanırken bağlayıcı modifikasyonlarını optimize etme ihtiyacını vurgular.
Düşük Karbon Emisyonları
- BS EN 13108-5 Karbon emisyonlarını azaltmak için düşük sıcaklık asfalt karışımlarının kullanılmasını önerir.
- CEN TS 17005 AB Yeşil Mutabakatı ile uyumlu düşük sıcaklık üretim teknolojileri için spesifikasyonlar sunar.
Dayanıklılık ve Uzun Ömür
- ASTM D6926 Yüksek sıcaklıklar ve ağır yükler altında dayanıklılık testleri asfalt kaplamaların uzun ömürlülüğünü sağlar.
- TS EN 12697-22 Aşırı yük koşullarında asfalt dayanıklılığını optimize etmek için deformasyon direnci testi uygulanır.
7.1.5 Bu Standartların Amacı
Bu standartlar, asfalt karışımlarının çeşitli çevresel ve trafik koşullarında verimli bir şekilde çalışmasını ve uzun ömürlü olmasını sağlamayı amaçlar. İlgili testlerin ve yöntemlerin dahil edilmesiyle şunları teşvik eder
- Optimal malzeme seçimi.
- İklim özelinde tasarım yaklaşımları.
- Yol altyapısında uzun vadeli maliyet etkinliği ve sürdürülebilirlik.
7.2 Bölgesel Malzeme Kullanımı ve Standartlar
Asfalt üretiminde kullanılan malzemelerin özellikleri, yolların dayanıklılığı, uzun ömürlülüğü ve performansı üzerinde doğrudan etkilidir. Bölgesel malzemelerin kullanımı, yerel ekonomik ve lojistik avantajlardan yararlanmayı sağlar. Ancak, bölgenin coğrafi ve çevresel özelliklerine uygun malzeme seçimi kritik öneme sahiptir. Yanlış malzeme seçimi, yolların erken bozulmasına ve artan bakım maliyetlerine yol açabilir.
Bölgesel malzeme kullanımını optimize etmek için yerel standartlara uyulması gereklidir. Ulusal ve uluslararası standartlar, malzeme kalitesi ve kullanım kriterlerini belirler. Bu standartlar, asfalt karışımlarının belirli mekanik ve kimyasal özelliklere sahip olmasını sağlayarak kaliteyi artırır ve hizmet ömrünü uzatır. Standartlara uyum, farklı bölgelerdeki projeler arasında tutarlılık ve karşılaştırılabilirlik sağlayarak, malzeme seçiminden üretim ve uygulamaya kadar süreçlerin optimizasyonuna katkıda bulunur. Bu nedenle, bölgesel olarak uygun malzemelerin kullanımı, teknik ve ekonomik sürdürülebilirlik açısından hayati öneme sahiptir.
Bölgesel Malzeme Standartlarına Örnekler
- KireçtaşıTS EN 933-1’e göre, kireçtaşı agrega ince tabaka endeksi %15’i geçmemelidir.
- BazaltASTM C131 sonuçlarına göre, bazaltın aşınma direnci diğer agregalardan %40 daha yüksektir.
- Geri Dönüştürülmüş MalzemelerTS EN 13108-8’e göre, geri dönüştürülmüş malzemelerle üretilen asfalt karışımları %50'ye kadar geri dönüştürülmüş asfalt içerebilir.
7.2.1 Türkiye’de Kireçtaşı Agregalarının Kullanımı ve Avantajları
Türkiye’de kireçtaşı agregaları, kolay işlenebilirliği, maliyet etkinliği ve yaygın bulunabilirliği nedeniyle yol yapımında sıkça kullanılır. Kalsit türevi olan kireçtaşı, orta düzeyde yüzey aşınma direncine sahiptir. Türkiye genelindeki kireçtaşı kaynaklarının coğrafi dağılımı, asfalt üretim süreçlerini destekleyecek şekilde kullanılmalarını kolaylaştırır.
Avantajlar
Ekonomik Fayda: Yerel olarak kolayca temin edilen kireçtaşı, taşımacılık maliyetlerini düşürerek proje maliyet etkinliğini artırır.
İşleme Kolaylığı: Sert olmasına rağmen kolay işlenebilir olan kireçtaşı, asfalt üretimi sırasında enerji tüketimini azaltır.
Homojenlik: Kireçtaşının homojen tane boyutu dağılımı, asfalt karışımlarında stabiliteyi artırır.
Kimyasal Uyum: Kireçtaşı, bağlayıcılarla güçlü bir uyum sergileyerek asfaltın performansını ve uzun ömürlülüğünü artırır.
Dezavantajlar
Kireçtaşı, sınırlı aşınma direncine ve donma-çözülme dayanıklılığına sahiptir. Yoğun trafik veya zorlu iklim koşulları için performansı artırmak amacıyla modifikasyonlar gereklidir.
7.2.2 ABD’de Bazalt ve Geri Dönüştürülmüş Malzemelerin Önemi
ABD’de bazalt, sertliği, dayanıklılığı ve düşük su emme kapasitesi nedeniyle öne çıkan bir agregadır. Otoyollar, havaalanı pistleri ve endüstriyel yollar gibi dayanıklılığın önemli olduğu alanlarda bazalt yaygın olarak kullanılır.
Geri Dönüştürülmüş Malzemeler
ABD, sürdürülebilir yol yapım uygulamalarında küresel bir liderdir ve karbon emisyonlarını ve maliyetleri azaltmak için geri dönüştürülmüş asfalt ve diğer malzemeleri yaygın şekilde kullanır. Bu malzemeler şunları sağlar.
Maliyet Tasarrufu: Geri dönüşüm, yeni malzeme ihtiyacını azaltarak üretim maliyetlerini düşürür.
Sürdürülebilirlik: Atık malzemelerin yeniden kullanılması, doğal kaynakları korur ve atık miktarını en aza indirir.
Performans: Polimerler veya katkı maddeleriyle modifiye edildiğinde, geri dönüştürülmüş asfalt yeni asfalt kadar iyi performans gösterebilir.
ABD’de Uygulamalar
ABD’de yapılan çalışmalar, geri dönüştürülmüş malzemelerle üretilen asfalt karışımlarının ağır trafik yükleri altında geleneksel karışımlarla eşit performans gösterebildiğini göstermiştir. FHWA, geri dönüşümü teşvik eden standartlar geliştirmiş, çevresel ve ekonomik faydaları artırmıştır.
DEVAMI ÖNÜMÜZDEKİ SAYIMIZDA
ŞANTİYE®
Daha iyi yapılar için...
9 Ekim 2025
Türkiye'nin en ESKİ ve en çok ZİYARET EDİLEN şantiyesi: ŞANTİYE®...
İnşaata dair "KAYDADEĞER" ne varsa... 1988'den bu yana...
Şantiye®nin ürettiği, derlediği ve yayınladığı içeriklerde öncelik “KAMUSAL YARAR”dır...
Ve yayınlanan içeriğin “ÖZEL” olmasına özen gösterilir...
BASILI DERGİ + E-DERGİ + SANTİYE.COM.TR + SOSYAL MEDYA + DİJİTAL PLATFORMLAR...
İnşaat sektörünün buluşma noktası Şantiye®, “Güven”i temsil eden “Basılı bir Yayın” olma özelliğinin yanı sıra yenilenen web sitesi, Turkcell Dergilik ve Türk Telekom E-Dergi gibi mobil uygulamalardaki varlığı, 42 bin E-Bülten abonesi ve 100 bin sosyal medya takipçisi-bağlantısıyla inşaat sektörünün en önemli iletişim platformlarından biri olmaya her ortamda devam ediyor... 1988'den bu yana...
Şantiye® ayrıca yapı sektörüne "Şantiye'nin Yıldızı Ödülü", "Yılın Yeşil Yapı Malzemesi / Teknolojisi Ödülü" ve "Şantiyeden Kareler Fotoğraf Yarışması" gibi farklı organizasyonlarla da katkı sunuyor.
Şantiye®nin son sayısı da dahil 1988 yılından bugüne kadar yayınlanan TÜM SAYILARINA E-Dergi olarak göz atmak için lütfen tıklayın...
Şantiye®, başta ABONELERİ olmak üzere 2020-2025 yıllarında ilan veren firmalar ABS Yapı, Akyapı, Alumil, Anadolu Motor (Honda), Alkur, Ak-İzo, Altensis, Arbiogaz, Aremas, Arfen, Artus, Assan Panel, Asteknik, Atos, Batıçim, Baumit, Bentley Systems / Seequent, Betek, Betonblock, Borusan CAT, Bosch Termoteknik, Bostik, BTM, Buderus, Bureau Veritas, Chryso, Çimsa, Çuhadaroğlu, Çukurova Isı, Deutsche Messe, Duyar Vana, DYO, Efectis ERA, Ekomaxi, Elkon, Emülzer, Eryap, Filli Boya, Fixa, Fullboard, Form Endüstri Ürünleri, Form Endüstri Tesisleri, Form MHI (Mitsubishi Heavy Industries) Klima, Garanti Leasing, GF Hakan Plastik, Gökçe Brülör, Grundfos, Hannover Fairs, Hilti, IQ Alüminyum (by Deceuninck), İNKA, İntek, İpragaz, İstanbul Teknik, İzocam, İzoser, Kalekim, Knauf, Knauf Insulation, Komatsu, Köster, Kuzu Grup, LG, Marubeni, Masdaf, Master Builders Solutions, MBI Braas, Meiller Kipper (Doğuş Otomotiv), Messe Frankfurt, Messe München/Agora Tur., Mekon, Mitsubishi Chemical, Molecor, Nalburdayim.com, NETCAD, Nexans, ODE, Ökotek, Özler Kalıp, Özpor, Panasonic, PERI, Pimakina, Polyfibers, Polyfin, Prefabrik Yapı / Hekim Holding, Prometeon, Ravago, Rehau, Saint Gobain Türkiye, Samsung, Saray Alüminyum, Schüco, Selena (Tytan), Sentez Mekanik, Serge Ferrari, Shell, Siemens, Sistem İnşaat, Soudal, Sika, Şişecam, Temsa, TMS, Tekno Yapı, Türk Ytong, Tremco illbruck, Vaillant, Vekon, Viessmann, Wermut, Wielton, Wilo, Winsa, XCMG, Xylem ve ZF'nin değerli katkılarıyla hazırlanmaktadır.
ABONE OLMAK İÇİN
Bir yıllık abonelik bedelimiz olan 2.100 TL (6 Sayı, KDV Dahil)'yi TR70 0001 0008 5291 9602 1550 01 IBAN no’lu hesabımıza (Ekosistem Medya) yatırıp; ardından dekontu, açık adresinizi ve fatura bilgilerinizi (şahıs ise TC kimlik no; firma ise vergi dairesi-numarası) santiye@santiye.com.tr adresine e-posta veya 0532 516 03 29 no’lu telefona WhatsApp / SMS aracılığıyla ulaştırabilirsiniz.
