Hem özel sektöre hem de kamuya proje bazlı iş yapan firmalar için hayati önem taşıyan bir konu "Maliyet Analizi ve Tekliflendirme"... Detaylı ve doğru yürütülmüş maliyetlendirme süreci, proje bazlı çalışan firmalar için sadece bir zorunluluk değil, aynı zamanda sürdürülebilir kârlılığın ve rekabet gücünün de temel yapı taşıdır. Bu süreç için zaman, emek ve nitelikli personel ihityacı fazlaca olsa da "getirisi her zaman daha büyük" olmaktadır.

M. Safa Orakçı / Makine Yük. Mühendisi, Üçgem Mekanik A. Ş.

Proje bazlı çalışan taahhüt firmalarının çoğu zaman en çok vaktini alan, iş yapma becerilerini ve elbette kârlılıklarını doğrudan etkileyen maliyetlendirme süreci, günlük yoğunluk içinde ne yazık ki bazen gereken ilgiyi göremeyebiliyor. Oysa bu konuya hak ettiği önemi veren, çalışmalarının ciddi bir bölümünü maliyet analizine ayıran firmalar, rekabette her zaman bir adım öne çıkıyor.

Bu noktada, ünlü yönetim düşünürü Peter Drucker’ın şu sözünü hatırlatmak isterim; “Ölçemediğiniz şeyi yönetemezsiniz”

Gerçekten de maliyetlerini doğru ölçemeyen bir firmanın, projelerini ve genel işleyişini etkin bir şekilde yönetmesi beklenemez.

Gelin şimdi, doğru ve kapsamlı bir maliyet analizi sürecinin nasıl olması gerektiğini ve bu süreçte nelere dikkat etmemiz gerektiğini adım adım birlikte ele alalım.

Maliyet Analizinin Temel Adımları
Etkili bir maliyet analizi, projenin her aşamasını ve her detayını kapsayan sistematik bir yaklaşım gerektirir. Özellikle inşaat, mekanik ve elektrik uygulamaları yapan taahhüt firmaları için maliyet analizi süreci proje dosyasından keşif çıkarılmasıyla başlar. Burada yapılacak olası hataların telafisi mümkün olmayacağından "doğru maliyet analizi doğru keşif ile başlar"  diyebiliriz.

1. İş Kırılım Yapısının (WBS - Work Breakdown Structure) Titizlikle Oluşturulması
Doğru bir maliyet analizinin temeli, projenin başından sonuna kadar yapılacak tüm iş adımlarını içeren detaylı bir İş Kırılım Yapısı (WBS) oluşturmaktır. Bu yapı, projeyi yönetilebilir küçük parçalara ayırarak her bir iş paketinin ayrı ayrı maliyetlendirilmesine olanak tanır.

İş kırılım yapısındaki (keşif özeti) her bir adımın hayata geçirilmesi için gerekli tüm malzeme, ekipman, insan kaynağı ve alt yüklenici listesi bu aşamada çıkarılır. Hiçbir detayın atlanmaması, ileride sürpriz maliyetlerle karşılaşmamak adına oldukça önemlidir.

2. Malzeme Maliyetlerinin Hesaplanması
Projenin hayata geçirilmesi sürecinde çoğu zaman yüzlerce malzeme kalemi bulunmaktadır. Bunun için “poz tarifleri” diye anılan malzeme isterlerinin dikkatli bir şekilde analiz edilmesi gereklidir. Proje dosyasının, teknik şartnamenin ve varsa marka listesinin gerektirdiği özelliklere uygun ürünler için tedarikçilerden fiyat teklifleri alınmalıdır.

Eğer bir marka listesi varsa, buna uygun olarak teklifler talep edilmelidir. Gelen her fiyat teklifi sorgulanmalı; fiyatın istenen ürüne ait olup olmadığı, birim, miktar ve teknik özellikler açısından doğru tekliflendirilip tekliflendirilmediği dikkatle kontrol edilmelidir. Çünkü ihale aşamasında talep edilen fiyatlarda tedarikçi firmalar bazen tekliflerini verirken istenen özelliklere dikkat etmeyebiliyorlar.

3. İşçilik Maliyetlerinin Detaylı Analizi
İşçilik maliyetlendirmesi, birçok projede kazananı belirleyen en kritik parametredir. Malzeme analizi çoğu firma için benzer şekilde yapılabilirken, işçilik kısmı oldukça esnektir ve büyük farklılıklar gösterebilir.

Yapılacak işi doğru analiz edemezsek, fiyatımız ya çok yüksek kalır ve işi alamayız ya da çok düşük kalır ve iş bize kalırsa zarar ederiz. Bu hassas denge için geçmiş proje verileri çok iyi analiz edilmeli, sektördeki evrensel adam-saat tablolarından ve tecrübeli saha personelinin görüşlerinden faydalanılmalıdır.

4. Genel Yönetim Giderlerinin Hesaplanması
Çoğu kez atlanan veya eksik hesaplanan bir maliyet kalemi de genel yönetim giderleridir. Bir projenin hayata geçirilmesi için malzeme ve işçilik maliyetlerinin yanı sıra projenin yönetimi ve idaresi için de harcamalar yapılır.

Projede çalışacak mühendisler, iş güvenliği uzmanları, ofisten destek veren satınalma ve muhasebe ekipleri gibi personeller, aslında doğrudan o projenin maliyetine etki eden genel gider kalemleridir. Firmalar genel gider hesabı için çoğu zaman sabit bir yüzde oranı üzerinden hesaplama yapsa da bu yanıltıcı olabilir.

Her proje için bu giderlerin ayrıca ve dikkatlice hesaplanması gerekir. Projenin süresi, konaklama ihtiyacı olup olmayacağı, projede görev alacak beyaz yaka personelin sayısı ve niteliği, projenin firmanın yıllık toplam cirosunun yüzde kaçına tekabül edeceği gibi parametreler doğru bir şekilde değerlendirilmelidir.

5. Diğer Önemli Maliyet Kalemleri (Sigorta, Vergi, Yardımcı Ekipman vb.)
Analiz yapılırken genellikle gözden kaçabilen ancak toplam maliyeti ciddi şekilde etkileyebilen diğer önemli hususlar şunlardır:
* SGK prim maliyetleri
* All-risk (Tüm Riskler) sigorta maliyeti
* Sözleşme ve damga vergisi gibi yasal masraflar
* Teminat mektubu masrafları ve komisyonları
* İskele, platform, kalıp gibi yardımcı ekipmanların kira veya amortisman maliyetleri
* Malzeme ve ekipman nakliye masrafları
* Personelin ulaşım, yemek ve konaklama masrafları (özellikle şehir dışı projelerde)
* İş güvenliği ekipmanları ve eğitim maliyetleri

“Her Şeyi Detaylı Hesapladık Ama Maliyetimiz Yüksek Çıktı, Ne Yapacağız?”
Tüm maliyet kalemlerini alt alta koyup toplam maliyeti hesapladığınızda, sonucun beklediğinizden veya rakiplerinizden yüksek çıkması sıkça karşılaşılan bir durumdur. Peki, bu durumda ne yapılmalı?

Müşteri Bilinci ve İletişim: Rakiplerinizden bazıları sizin kadar detaylı analiz yapmayarak maliyetlerini daha düşük hesaplayabilir ve dolayısıyla daha düşük bir fiyat verebilirler. Burada müşterinin bilinci ve sizin kendinizi ne kadar iyi ifade ettiğiniz büyük rol oynar. Yaptığınız detaylı analizin, projenin sağlığı ve kalitesi için neden daha doğru ve güvenilir olduğunu müşterilerinize anlatabilmelisiniz. İkna edici bir sunumla, sizi tercih etme ihtimallerini artırabilirsiniz.

Satın Alma Gücü ve Stratejik Odaklanma: İhaleye hazırlanırken satın alma gücünüzü ve tedarikçi ilişkilerinizi iyi değerlendirmelisiniz. Belki rakiplerinize göre daha fazla maliyet kalemi yazdınız, ancak belirli malzemelerde veya hizmetlerde sağlayabileceğiniz fiyat avantajları muhakkak vardır.

Pareto İlkesini (80/20 Kuralı) Unutmayın: Genellikle projedeki toplam maliyetin %80'i, iş kalemlerinin %20'sinden kaynaklanır. Yüksek bütçeli cihazlar, ana malzemeler ve yüksek metrajlı iş kalemlerinde “dip rakamları” yakalamaya odaklanmak, genel maliyetinizde önemli bir avantaj sağlayabilir. Rekabet gücünüzü bu kritik kalemlere yoğunlaşarak arttırabilirsiniz.

“Savaşı kazanan komutan, savaş başlamadan önce karargahında pek çok hesaplama yapar”
Sun Tzu

Teklif Formatı: Fark Yaratan Sunumunuz... Sizi birçok firmadan ayıracak ve profesyonelliğinizi yansıtacak en önemli unsurlardan biri de teklif formatınızdır. Teklif, sadece bir fiyat listesi değil, aynı zamanda çalışmanızı, firmanızı ve çözüm önerilerinizi sunduğunuz bir nevi sunum dosyasıdır.

Görsel Kalite ve İçerik Zenginliği: Teklif formatınızın görsel kalitesi yüksek olmalı ki, karar vericiler dosyanızda daha fazla vakit geçirsin.

Detaylar Önemlidir: Projeye ait aldığınız özel notlar, potansiyel risklere karşı sunduğunuz alternatif çözüm önerileriniz, güçlü referanslarınız, iş kalemlerinin mantıksal bir şekilde gruplandırılması ve analizinizi destekleyen açıklamalar, teklifinizi öne çıkaracaktır. Firmanızı ve çalışmanızı ne kadar iyi ifade edebilirseniz, o kadar rekabet avantajı sağlarsınız.

Sonuç olarak, detaylı ve doğru bir şekilde yürütülmüş maliyetlendirme süreci, proje bazlı çalışan firmalar için sadece bir zorunluluk değil, aynı zamanda sürdürülebilir kârlılığın ve rekabet gücünün de temel yapı taşıdır. Bu süreç için, zaman, emek ve nitelikli personel ihityacı fazlaca olsa da getirisi her zaman daha büyük olmaktadır.

Peki siz maliyetlendirme süreçlerinizi nasıl yürütüyorsunuz?

ŞANTİYE^®
Daha iyi yapılar için...
16 Haziran 2025

Türkiye'nin en ESKİ ve en çok ZİYARET EDİLEN şantiyesi: ŞANTİYE^®... 
İnşaata dair "KAYDADEĞER" ne varsa... 1988'den bu yana...
Şantiye^®nin ürettiği, derlediği ve yayınladığı içeriklerde öncelik “KAMUSAL YARAR”dır... 
Ve yayınlanan içeriğin “ÖZEL” olmasına özen gösterilir...

BASILI DERGİ + E-DERGİ + SANTİYE.COM.TR + SOSYAL MEDYA + DİJİTAL PLATFORMLAR... 

İnşaat sektörünün buluşma noktası Şantiye^®, “Güven”i temsil eden “Basılı bir Yayın” olma özelliğinin yanı sıra yenilenen web sitesi, Turkcell Dergilik ve Türk Telekom E-Dergi gibi mobil uygulamalardaki varlığı, 42 bin E-Bülten abonesi ve 85 bin sosyal medya takipçisi-bağlantısıyla inşaat sektörünün en önemli iletişim platformlarından biri olmaya her ortamda devam ediyor... 1988'den bu yana...

Şantiye^® ayrıca yapı sektörüne "Şantiye'nin Yıldızı Ödülü", "Yılın Yeşil Yapı Malzemesi / Teknolojisi Ödülü" ve "Şantiyeden Kareler Fotoğraf Yarışması" gibi farklı organizasyonlarla da katkı sunuyor. 

Şantiye^®nin son sayısı da dahil 1988 yılından bugüne kadar yayınlanan TÜM SAYILARINA E-Dergi olarak göz atmak için lütfen tıklayın... 

Şantiye^®, başta ABONELERİ olmak üzere 2020-2025 yıllarında ilan veren firmalar ABS Yapı, Akyapı, Alumil, Anadolu Motor (Honda), Alkur, Ak-İzo, Altensis, Arbiogaz, Aremas, Arfen, Artus, Assan Panel, Asteknik, Atos, Batıçim, Baumit, Betek, Betonblock, Borusan CAT, Bosch Termoteknik, Bostik, BTM, Buderus, Bureau Veritas, Chryso, Çimsa, Çuhadaroğlu, Çukurova Isı, Deutsche Messe, Duyar Vana, DYO, Efectis ERA, Ekomaxi, Elkon, Emülzer, Eryap, Filli Boya, Fixa, Fullboard, Form Endüstri Ürünleri, Form Endüstri Tesisleri, Form MHI (Mitsubishi Heavy Industries) Klima, Garanti Leasing, GF Hakan Plastik, Gökçe Brülör, Grundfos, Hannover Fairs, Hilti, IQ Alüminyum (by Deceuninck), İNKA, İntek, İpragaz, İstanbul Teknik, İzocam, İzoser, Kalekim, Knauf, Knauf Insulation, Komatsu, Köster, Kuzu Grup, LG, Marubeni, Masdaf, Master Builders Solutions, MBI Braas, Meiller Kipper (Doğuş Otomotiv), Messe Frankfurt, Messe München/Agora Tur., Mekon, Mitsubishi Chemical, Molecor, Nalburdayim.com, NETCAD, ODE, Ökotek, Özler Kalıp, Özpor, Panasonic, PERI, Pimakina, Polyfibers, Polyfin, Prometeon, Ravago, Rehau, Saint Gobain Türkiye, Samsung, Saray Alüminyum, Schüco, Selena (Tytan), Sentez Mekanik, Serge Ferrari, Shell, Siemens, Sistem İnşaat, Soudal, Sika, Şişecam, Temsa, TMS, Tekno Yapı, Türk Ytong, Tremco illbruck, Vaillant, Vekon, Viessmann, Wermut, Wielton, Wilo, Winsa, XCMG, Xylem ve ZF'nin değerli katkılarıyla hazırlanmaktadır.

ABONE OLMAK İÇİN
Bir yıllık abonelik bedelimiz olan 2.100 TL (6 Sayı, KDV Dahil)'yi TR70 0001 0008 5291 9602 1550 01 IBAN no’lu hesabımıza (Ekosistem Medya) yatırıp; ardından dekontu, açık adresinizi ve fatura bilgilerinizi (şahıs ise TC kimlik no; firma ise vergi dairesi-numarası) santiye@santiye.com.tr adresine e-posta veya 0532 516 03 29 no’lu telefona WhatsApp / SMS aracılığıyla ulaştırabilirsiniz.