Projenin kapsamını, görevleri, sorumlulukları ve işler ters giderse ne olacağını anlamak için zaman ve çaba harcamak gerekir. Bu zamanı önceden harcayan taraflar her projeden elde ettikleri faydayı en üst düzeye çıkaran, proje geliştiricileri, yüklenicileri ve alt yüklenicileri ile iyi ilişkiler kurma eğiliminde olan ve değerli zamanlarının daha azını davalara, daha fazlasını ise para kazanmaya harcayan taraflardır...
YAZAN: İnş. Müh. Selim Rıdvan GÜNGÖR / Proje ve Yönetim Danışmanı / Office SRG
Anlaşmazlıkların çözüm sürecindeki "davalar" hem proje sırasında hem de tamamlandıktan sonra birçok inşaat projesinin yaşam döngüsünün bir parçası haline gelmiştir. İnşaat sözleşmelerinin davalarının seyri, proje sözleşmelerinin şartları tarafından belirlenir. Bu sözleşmeler ve şartlar proje geliştiricilerden yüklenicilere, alt yüklenicilerden sigortacılara, tedarikçilerden son kullanıcılara, kısacası projede yer alan herkesi etkiler. Çoğu zaman, kalıplaşmış küçük puntolarla yazılmış ve yetersiz tanımlanmış terimler içeren yoğun inşaat sözleşmeleri davalara yol açan karışıklığa neden olur. Bazen, kanunen bağlı olduğumuz bu genellikle göz ardı edilen terimler, davayı "başarabilir veya bozabilir" ve tamamen haksız görünen bir kararla sonuçlandırabilir.
Taraflar üzerindeki bu potansiyel etki göz önüne alındığında, imzayı atmadan önce sözleşme şartlarına zaman ayırmak ve hukuki bilgi harcamak kritik önem taşır. Her iki tarafın hakları ve sorumlulukları hakkında net bir anlayışa sahip olmak, gelecekteki sorunları önlemeye ve işler ters giderse kendinizi en avantajlı konuma getirmeye büyük katkı sağlar. Projedeki rolünüz ne olursa olsun, her biri genellikle dava sürecinde önemli bir rol oynayan bu üç ortak noktayı dikkatlice düşünmelisiniz:
Uyuşmazlık Çözümü
Eğer işler ters giderse, bir hukuki mücadelede ilk katılım şartları uyuşmazlık çözümü hükümleridir.
Uyuşmazlık çözüm şartları genellikle kolayca gözden kaçan basmakalıp bir dilin içine gömülüdür. Dikkate alınması gereken bazı genel şeyler:
* Dava, tahkim yoluyla mı yoksa hakem yoluyla mı karara bağlanacak?
* Tarafların önceden arabuluculuk yapması gerekiyor mu?
* Avukatlık ücreti hükümleri var mı?
Zararsız gibi görünen şartlar, maliyetleri kaydırarak davanın gidişatını değiştirebilir. Bu durum özellikle tarafların finansal destekte eşitsizliğe sahip olduğu sözleşmelerde geçerlidir; örneğin daha küçük bir yatırımcı ile büyük sermaye sahibi olan ulusal bir proje geliştirici arasındaki sözleşmelerde.
Tazminat
Tazminat hükümleri inşaat sözleşmelerinde yaygın olarak yer alır ve sıklıkla göz ardı edilir. Basitçe ifade etmek gerekirse, tazminat hükmü bir kayıp meydana geldiğinde kimin sizin yanınızda olacağını belirler. Bazen bu hükümler ayrıca başka birinin kayıplarından sorumlu olabileceğinizi de belirtir. Ne yazık ki, daha küçük şirketler sıklıkla katı tazminat hükümlerinin kurbanı olurlar. Ancak, sözleşmenin imzasından önce ilgili maddelerde sadece birkaç kelimeyi değiştirmek, örneğin sorumluluk dağılımını değiştirmek, bir anlaşmazlık durumunda oyunun kurallarını değiştirebilir.
İş Kapsamı
Bu terimler hem proje sırasında hem de tamamlandıktan sonra davalarda kritik öneme sahiptir. Her tarafın gerçekleştirmesi beklenen veya sizin için birinin gerçekleştirmesini beklediği kesin işin net bir tanımının olması önemlidir. Birçok sözleşmede, özellikle alt yükleniciler arasında yaygın olan önceden basılmış formlarda, İş Kapsamını tanımlayan 3-4 satır vardır. Sadece unutmayın, şimdi ne kadar spesifik olursanız, daha sonra tartışmaya o kadar az yer kalır.
Bunlar herhangi bir inşaat sözleşmesinin kritik bileşenlerinden sadece birkaçıdır. Önemli ders, projenin kapsamını, görevlerinizin, sorumluluklarınızın ve beklenen faydaların kapsamını ve işler ters giderse ne olacağını gerçekten anlamak için zaman ve çaba harcamanız gerektiğidir. Bu zamanı önceden harcayan taraflar, her projeden elde ettikleri faydaları en üst düzeye çıkaran, proje geliştiricileri, yüklenicileri ve alt yüklenicileriyle daha iyi ilişkiler kurma eğiliminde olan ve değerli zamanlarının daha azını davaya harcayan ve daha fazlasını para kazanmaya harcayan taraflardır.
Bir hukukçu gözüyle bakıldığında bir inşaat sözleşmesindeki uyuşmazlıkların çözümü kanunlara bağlı kalarak Borçlar Hukuku esasına göre genelde maddi alacak/borç şeklinde çözüleceğinden bu süreç içerisinde inşaat sözleşmelerin temelini oluşturan kalite-süre-maliyet üçgeni, dava konusu uyuşmazlığın çözümünde göz ardı edilebilir. Halbuki, sözleşmenin imza aşamasında, yüklenicinin iş borcu esasları olan kalite-süre-maliyet üçgeni sözleşmenin temelini oluşturur. Bu nedenle, yüklenici gözüyle bakıldığında sözleşmenin imza aşamasından önce teklif hazırlarken, projenin yaşam döngüsü içerisinde meydana gelebilecek ve uyuşmazlıklara konu olabilecek riskler dikkate alınmalı ve bunların proje üzerinde yaratacağı ilave maliyetler ayrıca hesaplanmalı ve sözleşmeye dahil edilmelidir.
Bu durumda dikkate alınması gerekenlere ilave edilmesi gerekenler şu şekilde sıralanabilir:
* Tarafların edimleri tespit edilirken proje yapım süreci ile etkileşimleri dikkate alınmış mı?
* Eğer uyuşmazlıklar yurt dışında çözülecek ise hangi ülkenin yasalarına bağlı kalınacağı ve yüklenicinin ülkesindeki yasalara ile o ülkenin yasaları arasındaki farklar dikkate alınmış mı?
* Son kullanıcıya servis edilinceye kadar cezai hükümler ve hukuki süreçler projenin tesliminde dikkate alınmış mı?
* Projenin yaşam döngüsü içerisinde maliyetine etki edebilecek riskler teklif fiyatları içerisinde dikkate alınmış mı?
* All-risk sigortası klozlarının her iki ülkenin de yasalarını kapsayanı kapsamadığı araştırılmış mı?
ŞANTİYE®
Daha iyi yapılar için...
13 Haziran 2025
Türkiye'nin en ESKİ ve en çok ZİYARET EDİLEN şantiyesi: ŞANTİYE®...
İnşaata dair "KAYDADEĞER" ne varsa... 1988'den bu yana...
Şantiye®nin ürettiği, derlediği ve yayınladığı içeriklerde öncelik “KAMUSAL YARAR”dır...
Ve yayınlanan içeriğin “ÖZEL” olmasına özen gösterilir...
BASILI DERGİ + E-DERGİ + SANTİYE.COM.TR + SOSYAL MEDYA + DİJİTAL PLATFORMLAR...
İnşaat sektörünün buluşma noktası Şantiye®, “Güven”i temsil eden “Basılı bir Yayın” olma özelliğinin yanı sıra yenilenen web sitesi, Turkcell Dergilik ve Türk Telekom E-Dergi gibi mobil uygulamalardaki varlığı, 42 bin E-Bülten abonesi ve 85 bin sosyal medya takipçisi-bağlantısıyla inşaat sektörünün en önemli iletişim platformlarından biri olmaya her ortamda devam ediyor... 1988'den bu yana...
Şantiye® ayrıca yapı sektörüne "Şantiye'nin Yıldızı Ödülü", "Yılın Yeşil Yapı Malzemesi / Teknolojisi Ödülü" ve "Şantiyeden Kareler Fotoğraf Yarışması" gibi farklı organizasyonlarla da katkı sunuyor.
Şantiye®nin son sayısı da dahil 1988 yılından bugüne kadar yayınlanan TÜM SAYILARINA E-Dergi olarak göz atmak için lütfen tıklayın...
Şantiye®, başta ABONELERİ olmak üzere 2020-2025 yıllarında ilan veren firmalar ABS Yapı, Akyapı, Alumil, Anadolu Motor (Honda), Alkur, Ak-İzo, Altensis, Arbiogaz, Aremas, Arfen, Artus, Assan Panel, Asteknik, Atos, Batıçim, Baumit, Betek, Betonblock, Borusan CAT, Bosch Termoteknik, Bostik, BTM, Buderus, Bureau Veritas, Chryso, Çimsa, Çuhadaroğlu, Çukurova Isı, Deutsche Messe, Duyar Vana, DYO, Efectis ERA, Ekomaxi, Elkon, Emülzer, Eryap, Filli Boya, Fixa, Fullboard, Form Endüstri Ürünleri, Form Endüstri Tesisleri, Form MHI (Mitsubishi Heavy Industries) Klima, Garanti Leasing, GF Hakan Plastik, Gökçe Brülör, Grundfos, Hannover Fairs, Hilti, IQ Alüminyum (by Deceuninck), İNKA, İntek, İpragaz, İstanbul Teknik, İzocam, İzoser, Kalekim, Knauf, Knauf Insulation, Komatsu, Köster, Kuzu Grup, LG, Marubeni, Masdaf, Master Builders Solutions, MBI Braas, Meiller Kipper (Doğuş Otomotiv), Messe Frankfurt, Messe München/Agora Tur., Mekon, Mitsubishi Chemical, Molecor, Nalburdayim.com, NETCAD, ODE, Ökotek, Özler Kalıp, Özpor, Panasonic, PERI, Pimakina, Polyfibers, Polyfin, Prometeon, Ravago, Rehau, Saint Gobain Türkiye, Samsung, Saray Alüminyum, Schüco, Selena (Tytan), Sentez Mekanik, Serge Ferrari, Shell, Siemens, Sistem İnşaat, Soudal, Sika, Şişecam, Temsa, TMS, Tekno Yapı, Türk Ytong, Tremco illbruck, Vaillant, Vekon, Viessmann, Wermut, Wielton, Wilo, Winsa, XCMG, Xylem ve ZF'nin değerli katkılarıyla hazırlanmaktadır.
ABONE OLMAK İÇİN
Bir yıllık abonelik bedelimiz olan 2.100 TL (6 Sayı, KDV Dahil)'yi TR70 0001 0008 5291 9602 1550 01 IBAN no’lu hesabımıza (Ekosistem Medya) yatırıp; ardından dekontu, açık adresinizi ve fatura bilgilerinizi (şahıs ise TC kimlik no; firma ise vergi dairesi-numarası) santiye@santiye.com.tr adresine e-posta veya 0532 516 03 29 no’lu telefona WhatsApp / SMS aracılığıyla ulaştırabilirsiniz.
