Kapalı otoparklarda güvenliğin ve konforun sağlanmasında en kritik unsurlardan biri, etkili ve doğru tasarlanmış bir havalandırma sistemidir. Özellikle yangın anında duman tahliyesinin sağlanması ve kullanıcıların güvenli şekilde tahliyesi için jetfanlı havalandırma sistemleri, modern mühendislik uygulamalarının merkezinde yer almaktadır.
Kerim AKKAYA
Efectis Era Avrasya
Yangın Güvenlik Mühendisi
Kapalı otoparklarda güvenliğin ve konforun sağlanmasında en kritik unsurlardan biri, etkili ve doğru tasarlanmış bir havalandırma sistemidir. Özellikle yangın anında duman tahliyesinin sağlanması ve kullanıcıların güvenli şekilde tahliyesi için jetfanlı havalandırma sistemleri, modern mühendislik uygulamalarının merkezinde yer almaktadır.
Efectis Era Avrasya olarak, bu alandaki uzmanlığımızı hem projelendirme hizmetleri hem de hesaplamalı akışkanlar dinamiği (HAD) analizleri ile birleştirerek müşterilerimize entegre çözümler sunuyoruz. Jetfan yerleşimi, kapasite hesapları, duman kontrol senaryoları ve acil durum performans kriterleri gibi tüm kritik adımlar, mevzuata uygun şekilde ve sahaya özel olarak ele alınmaktadır.
Bu makalede, jetfanlı havalandırma sistemlerinin tasarım süreci ile bu sistemlerin HAD analizleriyle nasıl optimize edildiği ele alınacak; projelerin başarısını doğrudan etkileyen mühendislik yaklaşımı ve analiz sonuçlarına dayalı karar verme süreci detaylandırılacaktır.
Günümüz şehir yaşamında otoparklar, günlük rutinimizin vazgeçilmez alanlarından biri haline gelmiştir. Ancak bu alanlarda temiz hava koşullarının sağlanması, insanların sağlığı ve güvenliği için oldukça önem arz etmektedir. Özellikle kapalı otoparklarda zamanla biriken zararlı gazlar, kullanıcıların sağlığı açısından risk oluşturmaktadır. Uygun şekilde tasarlanmış havalandırma çözümleri, zararlı maddelerin ortamdan uzaklaştırılması ile kapalı alanlarda güvenli bir yaşama ve çalışma ortamı sunar. Ayrıca, günümüzün gelişmiş teknolojileri sayesinde bu sistemlerin verimliliği artırılabilir. Hava sirkülasyonunu iyileştiren yöntemlerle kapalı otoparklarda daha konforlu bir atmosfer yaratmak mümkündür.
Kapalı otoparklar için geliştirilen havalandırma sistemleri, temel olarak iki ana gereksinimi karşılamak üzere tasarlanmaktadır. Günlük kullanım sırasında, araçlardan çıkan zararlı egzoz gazlarının ortamdan uzaklaştırılması sağlanırken, olası bir yangın durumunda kullanıcıların emniyetle tahliyesine ve itfaiye ekiplerinin müdahalesine uygun koşullar oluşturulması hedeflenir.
Kapalı otoparklarda havalandırma sistemleri, üç farklı yöntemle gerçekleştirilebilir: doğal havalandırma, mekanik havalandırma ve her iki yöntemin birlikte kullanıldığı hibrit havalandırma sistemleridir. Mekanik havalandırma ise kanallı ve jetfanlı sistemlerin kullanımı ile sağlanabilmektedir.
Doğal Havalandırma
Bu yöntemde havalandırma açıklıklar aracılığıyla sağlanır. Motorlu taşıtların park edilmesi amacıyla kullanılan otoparklarda, döşeme alanının %5’inden daha fazla bir kısmı dışarıya açık olacak şekilde tasarlanmışsa ve bu açıklıklar karşılıklı iki cephede yer alıp her cephede en az yarısı kadar açıklık bulunuyorsa, bu tür otoparklar “açık otopark” olarak değerlendirilir. Bu tür otoparklarda doğal havalandırma tekniği uygulanabilmektedir. Benzer şekilde duvarlarının toplam yüzey alanının en az üçte biri açık olan ve karşılıklı duvarlar arasındaki mesafe 70 metreyi aşmayan otoparklar da “açık otopark” olarak değerlendirilir.
Mekanik Havalandırma
Havalandırmanın fanlar, kanallar, damperler, menfezler gibi mekanik elemanların kullanımıyla zorlanmış taşınım uygulanan sistemler mekanik havalandırma sistemleridir. Mekanik havalandırma sistemleri kanallı havalandırma sistemleri ve jetfanlı havalandırma sistemleri ile uygulanabilmektedir. Bu iki teknik karşılaştırıldığında avantajları ve dezavantajları bulunmaktadır.
Jetfanlı Havalandırma Sistemleri
Jetfanlı havalandırma sistemleri, özellikle otoparklar, tüneller ve büyük kapalı alanlar gibi doğal hava sirkülasyonunun yetersiz olduğu yerlerde kullanılan, mekanik hava hareketi sağlar. Jetfanlı sistemlerin asıl hedefi, kirli havayı (karbon monoksit, azot oksit, duman vb.) tahliye etmek ve temiz havanın ortama girmesini sağlamaktır.
Jetfanlar, tavan veya duvara montajlanan, yönlendirilmiş hava akımı yaratan bir fan türüdür. Genellikle aksiyel ve radyal formları mevcuttur ve hava akımını belirli bir yönde iletmek üzere tasarlanırlar.
Jetfanlı havalandırma sistemlerinin avantajları:
* Daha düşük uygulama ve işletme maliyet
* Projelendirme ve inşaat sürecinde kolay revizyon imkânı
* Düşük kat yüksekliklerinde uygulanabilirlik avantajı
* Kapalı otoparklarda daha sade ve estetik bir görünüm
* Havalandırma sırasında ölü hacim (dead zone) oluşumunun önlenmesi
Jetfan teknolojisi ile kurulan havalandırma sistemleri günümüzde hızla yaygınlaşmaktadır. Bu yeni nesil havalandırma yaklaşımı, uygulama ve ekonomi açısından çeşitli faydalar sağlamaktadır.
Kapalı otoparklarda taban alanının 2000 m² değerinden yüksek olması durumunda mekanik duman tahliye sistemi uygulama zorunluluğu mevcuttur.
Jetfanlı Havalandırma Sistemi Hesaplama Yöntemi
Jetfanlı havalandırma sistemleri, iki esas hedefin sağlanması üzerine tasarlanmaktadır. Birincisi, günlük kullanım sırasında araç egzozlarından yayılan zararlı gaz emisyonlarının tahliye edilmesi ve otopark ortamına temiz hava sağlanmasıdır. İkincisi ise, olası bir araç yangını durumunda sisteme yayılan dumanın hızla tahliye edilerek güvenliğin sağlanması, otoparkta mevcut olan insanların emniyetli şekilde tahliye sürecinin sağlanması ve itfaiye personeline yangına müdahale sürecinde yardımcı olmaktır. Kapalı otoparklarda gerekli havalandırma debisi aşağıdaki eşitlik kullanılarak hesaplanabilir:
Burada;
Q = Hacimsel debi (m³/h)
V = Otopark hacmi (m³)
ACH = Saatte hava değişim katsayısı (1/h)
Günlük Havalandırma Debisi Hesaplama Yöntemi
BS standartlarına göre, günlük havalandırma senaryosu için saatlik 6 hava değişim katsayısı (ACH–Air Changes per Hour) esas alınarak hesaplamaların uygulanması gerekmektedir.
Yangın Durumu Havalandırma Debisi Hesaplama Yöntemi
Türkiye Binaların Yangından Koruması Hakkında Yönetmelik (BYKHY) ve BS standartlarına göre yangın durumu havalandırma senaryosu için saatlik en az 10 hava değişim katsayısı esas alınarak hesaplamaların uygulanması gerekmektedir.
Jetfanlı Havalandırma Sistemleri Tasarım Detayları
Jetfanlı havalandırma sistemlerinin tasarımı aşamasında akış hareketleri göz önünde bulundurulmalı ve havalandırma kapasitesinin tamamı otopark hacmine etki edebilecek şekilde düzenlenmelidir. Bu nedenle proje içerisinde konumlandırılacak taze hava ve egzoz şaftlarının konumları ile jetfanların konumları ve çalışma yönlerinin doğru şekilde tayin edilmesi oldukça önemlidir.
Kapalı otoparklarda temiz hava, güvenliğin temelidir.
Efectis Era Avrasya olarak, alanında uzman ve deneyimli mühendislik ekibimizle jetfanlı havalandırma sistemleri konusunda projelendirme ve danışmanlık hizmeti sunuyoruz.
Jetfanlı Havalandırma Sistemlerinin Doğrulaması
Hesaplamalı Akışkanlar Dinamiği (HAD) hava, gaz, sıvı gibi akışkanların hareketini, basınç, sıcaklık, hız gibi parametreleri çözümleyen sayısal bir analiz yöntemidir. Jetfan sistemlerinde bu analizlerle hava akışı ve duman yayılımı simüle edilebilmektedir.
Jetfanlı havalandırma sistemlerinde HAD analizleri, sistemin tasarımı, yeterliliği ve emniyeti açısından oldukça önemlidir. HAD analizleri ile hava akış dağılımı, hava hız değerleri, hava ve yangın reaksiyonu ürünlerinin sıcaklık değerlerinin yanı sıra, sıcaklık gradyanları nedeniyle otopark genelindeki basınç değişimlerinin değerlendirilmesi ve yangından etkilenen bölgelerde duman yayılımının izlenmesini mümkündür.
HAD analizleri uygulamalarıyla kapalı otoparklar için havalandırma kapasite hesaplamalarının ve proje tasarımının uygunluğu test edilebilmektedir. Analiz sonuçlarında insan hayatını ve güvenliğini negatif yönde etki edebilecek faktörlerin teşhis edilmesi durumunda kapasite hesaplamaları ve proje tasarımı uygun şekilde düzenlenebilmektedir.
Jetfanlı HAD analizi uygulamalarında aşağıdaki kriterler değerlendirilmektedir:
* Otopark hacmi içerisinde kaçış güzergâhlarındaki hava hızı değerleri 5 m/s değerini aşmamalı
* İtfaiye personelinin yangın noktasına ulaşımı için minimum en az bir adet görüş mesafesinin 10 metre ve üzerinde olduğu bir güzergâh sunulmalı.
* Yangın durumunda otopark hacmi içerisinde sıcaklık değerleri 121 °C değerini aşmamalı.
* Karbon Monoksit seviyeleri otopark hacmi içerisinde 100 ppm seviyesini aşmamalı, 1 saatlik süre için 60 ppm, 8 saatlik süre için 30 ppm seviyesini aşmamalı
* FED (Fractional Effective Dose) değeri 0,3 değerini aşmamalı.
* Kapalı otoparklarda duman tahliye sistemi uygulamalarında, ilgili yönetmelik ve standartlarda belirtilen kriterlerin sağlanamadığı durumlarda, havalandırma kapasitesi hesapları ile proje tasarımı, söz konusu kriterleri sağlayacak şekilde düzenlenmelidir.
Efectis Era Avrasya olarak, jetfanlı havalandırma sistemlerinin performansını HAD analizleriyle değerlendiriyor, tasarımlarınızı bilimsel verilerle destekliyoruz.
* Gerçekçi senaryola
* Duman tahliyesi ve yangın güvenliği odaklı çözümle
* Mevzuatlara ve performans kriterlerine uygunluk
Uzman mühendislik ekibimizle, projelerinizde riskleri azaltıyor, verimliliği artırıyoruz. Uzmanlığımız burada bitmiyor! Metro ve tünel havalandırmasından alışveriş merkezlerine, okul ve üniversitelerden denizcilik sektörüne kadar, HAD mühendislik ekibimiz karmaşık akışkan dinamiklerini yüksek performanslı çözümlere dönüştüren uygulamalar sunmaktadır.
Son teknoloji yazılım ve gelişmiş hesaplama kaynaklarıyla:
• Geliştirme sürecini hızlandırıyoruz
• Veri odaklı karar almayı sağlıyoruz
• Zamandan ve maliyetten tasarruf etmenize yardımcı oluyoruz.
Riskleri azaltmanıza ve can güvenliğini artırmanıza yardımcı olalım.
Kuruluşunuzun en yüksek yangın güvenliği standartlarına ulaşmasına nasıl yardımcı olabileceğimizi öğrenmek için lütfen bizimle iletişime geçin.
ŞANTİYE®
Daha iyi yapılar için...
10 Haziran 2025
Türkiye'nin en ESKİ ve en çok ZİYARET EDİLEN şantiyesi: ŞANTİYE®...
İnşaata dair "KAYDADEĞER" ne varsa... 1988'den bu yana...
Şantiye®nin ürettiği, derlediği ve yayınladığı içeriklerde öncelik “KAMUSAL YARAR”dır...
Ve yayınlanan içeriğin “ÖZEL” olmasına özen gösterilir...
BASILI DERGİ + E-DERGİ + SANTİYE.COM.TR + SOSYAL MEDYA + DİJİTAL PLATFORMLAR...
İnşaat sektörünün buluşma noktası Şantiye®, “Güven”i temsil eden “Basılı bir Yayın” olma özelliğinin yanı sıra yenilenen web sitesi, Turkcell Dergilik ve Türk Telekom E-Dergi gibi mobil uygulamalardaki varlığı, 42 bin E-Bülten abonesi ve 85 bin sosyal medya takipçisi-bağlantısıyla inşaat sektörünün en önemli iletişim platformlarından biri olmaya her ortamda devam ediyor... 1988'den bu yana...
Şantiye® ayrıca yapı sektörüne "Şantiye'nin Yıldızı Ödülü", "Yılın Yeşil Yapı Malzemesi / Teknolojisi Ödülü" ve "Şantiyeden Kareler Fotoğraf Yarışması" gibi farklı organizasyonlarla da katkı sunuyor.
Şantiye®nin son sayısı da dahil 1988 yılından bugüne kadar yayınlanan TÜM SAYILARINA E-Dergi olarak göz atmak için lütfen tıklayın...
Şantiye®, başta ABONELERİ olmak üzere 2020-2025 yıllarında ilan veren firmalar ABS Yapı, Akyapı, Alumil, Anadolu Motor (Honda), Alkur, Ak-İzo, Altensis, Arbiogaz, Aremas, Arfen, Artus, Assan Panel, Asteknik, Atos, Batıçim, Baumit, Betek, Betonblock, Borusan CAT, Bosch Termoteknik, Bostik, BTM, Buderus, Bureau Veritas, Chryso, Çimsa, Çuhadaroğlu, Çukurova Isı, Deutsche Messe, Duyar Vana, DYO, Efectis ERA, Ekomaxi, Elkon, Emülzer, Eryap, Filli Boya, Fixa, Fullboard, Form Endüstri Ürünleri, Form Endüstri Tesisleri, Form MHI (Mitsubishi Heavy Industries) Klima, Garanti Leasing, GF Hakan Plastik, Gökçe Brülör, Grundfos, Hannover Fairs, Hilti, IQ Alüminyum (by Deceuninck), İNKA, İntek, İpragaz, İstanbul Teknik, İzocam, İzoser, Kalekim, Knauf, Knauf Insulation, Komatsu, Köster, Kuzu Grup, LG, Marubeni, Masdaf, Master Builders Solutions, MBI Braas, Meiller Kipper (Doğuş Otomotiv), Messe Frankfurt, Messe München/Agora Tur., Mekon, Mitsubishi Chemical, Molecor, Nalburdayim.com, NETCAD, ODE, Ökotek, Özler Kalıp, Özpor, Panasonic, PERI, Pimakina, Polyfibers, Polyfin, Prometeon, Ravago, Rehau, Saint Gobain Türkiye, Samsung, Saray Alüminyum, Schüco, Selena (Tytan), Sentez Mekanik, Serge Ferrari, Shell, Siemens, Sistem İnşaat, Soudal, Sika, Şişecam, Temsa, TMS, Tekno Yapı, Türk Ytong, Tremco illbruck, Vaillant, Vekon, Viessmann, Wermut, Wielton, Wilo, Winsa, XCMG, Xylem ve ZF'nin değerli katkılarıyla hazırlanmaktadır.
ABONE OLMAK İÇİN
Bir yıllık abonelik bedelimiz olan 1.800 TL (6 Sayı, KDV Dahil)'yi TR70 0001 0008 5291 9602 1550 01 IBAN no’lu hesabımıza (Ekosistem Medya) yatırıp; ardından dekontu, açık adresinizi ve fatura bilgilerinizi (şahıs ise TC kimlik no; firma ise vergi dairesi-numarası) santiye@santiye.com.tr adresine e-posta veya 0532 516 03 29 no’lu telefona WhatsApp / SMS aracılığıyla ulaştırabilirsiniz.
