Problem ve ihtiyaçlardan doğan ve tüm verileriyle çağının en büyük ve en yüksek yapım projelerinden olan Hoover Barajı 165 milyon dolar maliyet, 221 metre kret yüksekliği, 379 metre kret uzunluğu, 13.7 metre kret genişliği, 4 milyon m3 beton kullanımı, 622 km2 rezervuar alanı, 34.1 milyar m3 rezervuar hacmi ve 2080 MW kurulu gücüyle hayata geçirilmişti. Yılda 3 milyona yakın turist çeken “Hoover Barajı” 1936’da, döneminin 8. Harikası olarak görülüyordu... Bu mühendislik projesi 5 yılda, yüksek maliyet ve büyük bir emeğin ardından bölgenin yaşamsal ihtiyaçlarını 100 yıl boyunca karşılayabilecek bir yapı mühendisliği olarak hayata geçmişti.
İnş. Müh. Muharrem Akpınar / Araştırmacı Yazar, Çevreci Aktivist
1920’nin sonları... ABD ekonomik buhranı, tarımsal sulama ihtiyacı, düzensiz debili ve sel baskınlarının kontrol edilemediği Colorado Nehri, Los Angeles ve Las Vegas sakinleri ile endüstrinin yüksek enerji ihtiyacı... Problem ve ihtiyaçlardan doğan ve tüm verileriyle çağının en büyük ve en yüksek yapım projelerinden olan Hoover Barajı 165 milyon dolar maliyet, 221 metre kret yüksekliği, 379 metre kret uzunluğu, 13.7 metre kret genişliği, 4 milyon m3 beton kullanımı, 622 km2 rezervuar alanı, 34.1 milyar m3 rezervuar hacmi ve 2080 MW kurulu gücüyle hayata geçirilmişti. Yılda 3 milyona yakın turist çeken “Hoover Barajı” 1936’da, döneminin 8. Harikası olarak görülüyordu... Bu mühendislik projesi 5 yılda, yüksek maliyet ve büyük bir emeğin ardından bölgenin yaşamsal ihtiyaçlarını 100 yıl boyunca karşılayabilecek bir yapı mühendisliği olarak hayata geçmişti.
Hoover Barajı, doğanın diyalektiğine karşı mühendislik bilinmeyenleriyle dolu bir matematiksel denklemin, oluşturulan statik beton blokla 1930’lardaki mühendislik zaferi niteliğinde bir projedir. Nevada ve Arizona eyaletleri sınırında kalan Colorado Nehri’nin yüksek debisi nedeniyle kontrol edilmesi bir hayli güçtü ve bu yüzden projeden beklenti oldukça yüksekti. Bu beklentileri karşılayacak bir proje tasarlanması için ön onay ve mali bütçe için senato desteği gerekliydi. Bu destek senatodan sağlandıktan sonra proje için kollar sıvandı ama hazırlanan birinci proje teknik yetersizlikler ve beklentilerin karşılanmaması nedeniyle geri çevrildi. Daha sonra yeni bir proje daha hazırlandı. Bu projenin teknik, mimari, mühendislik ve elektromekanik çözümleri ABD Arazi Islah Dairesi’ni memnun etmişti. Kabul edilen bu projeyle ihaleye çıkıldı ve ihaleyi Six Companies şirketi aldı. İşe 1931 yılında başlandı. Proje teknik açıdan birçok zorluğu içeriyordu ve sırasıyla bu zorluklara çözümler üretilerek nihai amaca 1936 yılında ulaşılması sağlanmıştı. Baraj türü olarak Yerçekimi barajı da denilen, tutulan suyun yarattığı basınca beton gövdesiyle, kendi ağırlığıyla direnen sağlam ve büyük gövdeli beton yapılı bir barajdı. Genellikle dar kanyonlarda ve kaya masifli bölgelerde normale oranla daha yüksek maliyetlerle inşa edilseler de yük aktarımı açısından barajın ağırlığı ve suyun oluşturduğu basıncın temeldeki kayaya aktarılması ile barajın yatayda ötelenmesi engellenir. Bu baraj türünde beton barajlardan ağırlık ve kemer baraj türleri birleştirilip birlikte çalışan bir model tasarlandı. Ağırlık barajları suyun kaldırma ve döndürme kuvvetine karşı kendi ağırlıklarıyla stabil kalan masif su yapılarıdır. Vadi yamaçları az eğimli ve geniş V şekilli olabilir, ağırlık barajlarının sağlam temellere oturması istenir, barajın enine kesiti ise üçgene benzeyen bir yamuktan oluşur. Kemer baraj yapıları ise kavisli tek bir betondan oluşan su tutma yapılarıdır. Tuttuğu suyun basıncını kemer yapısı ile yamaçlara vermek için oluşturulan beton duvarlar yamaçlara doğru kavisli yapılır. Kemer Ağırlık türü baraj türünde su basıncının temele ve yamaçlara eşit şekilde dağılması gerekmektedir. Bu yüzden Hoover Barajı da kemer ağırlık baraj türü olarak inşa edilmiştir.
Buradaki handikaplardan biri ise yüksek beton kütlesi ve kalınlığıyla betonda oluşacak gerilme ve çatlamalardı. Bu gerilmelerin önüne geçmek için 220 metre yükseklikteki barajın arka tarafında arazi yüzeyine basamaklar oluşturuldu. Burada önemli noktalardan birisi de kemere verilen merkez açısının oldukça büyük olmasıydı. Baraj veya su yapıları inşasında projeye başlamadan önce altyapı hazırlıkları en önemli kısımdır. Burada da derivasyon işlemi denilen nehrin yönlendirilmesi işlemi için 17 metre çapa sahip, her yönde 1200 metre uzunluğunda 2 şer adet yönlendirme tüneli inşa edilerek saniyede 5600 m3 su tahliye edildi. Bunun yanında bir büyük problem de 1.000.000 m3 gevşek kayanın kanyon duvarlarından temizlenmesi gerekliliğiydi. Bu işlem patlatmalar ile yapıldı; ancak bunun için becerikli ve cesur bir iş gücü ihtiyacı vardı. Bu iş gücü talebi karışık bir ekipten oluşturularak 1 milyon metreküplük gevşek kaya parçaları vadi yüzeyinden temizlendikten sonra baraj inşasına başlanabildi. Barajda kullanılan betonun hacmiyle ekvator çevresi 1 metre genişlik, 10 cm derinlikte bir yapıyla dolaşılabiliyor. Bu büyüklükte bir baraj betonunun tek seferde dökülen kısımları, hidratasyon ısısı gereği soğuma ve sertleşmesi zaman alacağı için beton her biri içinde soğuk su akan çelik borulardan oluşan bloklar üzerine dökülerek bu soruna da konveksiyonel bir mühendislik çözümü geliştirildi.
Böyle büyük projelerin çok önemli faydaları olsa da ne yazık ki proje boyunca bilinen resmi rakamlarla yaklaşık 120 çalışan hayatını kaybetmiş, çeşitli iş kazaları olmuş ve baraj rezervuar alanında biriktirilen suyun yok ettiği yerleşim alanları olmuştur. Mühendislik, multidisipliner bir bakış açısının şantiye şartlarında uygulanmasının ifade biçimidir. Bu işlem ne kadar doğru yapılırsa geleceğin inşasında kurgu ile uygulama örtüşerek yeni başarılı projelerin altlığı olarak kullanılacak, yaratıcı çözümlerin inşa kültürüne kazandırılması sadece bir yapı üretme değil, işin felsefesini de gelecek nesillere aktaracaktır. Bu yüzden büyük ve imkansız gibi görünen projelerin düşünsel varlığı, sınırların zorlanması, yeni çağlar açılması, doğanın gücüne karşı insanların fikirleriyle var oluşunun en önemli kanıtıdır. Bu yüzden bilime ve mühendisliğe olan inancın hep taze kalması dileğiyle...
ŞANTİYE®
Daha iyi yapılar için...
9 Ekim 2025
Türkiye'nin en ESKİ ve en çok ZİYARET EDİLEN şantiyesi: ŞANTİYE®...
İnşaata dair "KAYDADEĞER" ne varsa... 1988'den bu yana...
Şantiye®nin ürettiği, derlediği ve yayınladığı içeriklerde öncelik “KAMUSAL YARAR”dır...
Ve yayınlanan içeriğin “ÖZEL” olmasına özen gösterilir...
BASILI DERGİ + E-DERGİ + SANTİYE.COM.TR + SOSYAL MEDYA + DİJİTAL PLATFORMLAR...
İnşaat sektörünün buluşma noktası Şantiye®, “Güven”i temsil eden “Basılı bir Yayın” olma özelliğinin yanı sıra yenilenen web sitesi, Turkcell Dergilik ve Türk Telekom E-Dergi gibi mobil uygulamalardaki varlığı, 42 bin E-Bülten abonesi ve 100 bin sosyal medya takipçisi-bağlantısıyla inşaat sektörünün en önemli iletişim platformlarından biri olmaya her ortamda devam ediyor... 1988'den bu yana...
Şantiye® ayrıca yapı sektörüne "Şantiye'nin Yıldızı Ödülü", "Yılın Yeşil Yapı Malzemesi / Teknolojisi Ödülü" ve "Şantiyeden Kareler Fotoğraf Yarışması" gibi farklı organizasyonlarla da katkı sunuyor.
Şantiye®nin son sayısı da dahil 1988 yılından bugüne kadar yayınlanan TÜM SAYILARINA E-Dergi olarak göz atmak için lütfen tıklayın...
Şantiye®, başta ABONELERİ olmak üzere 2020-2025 yıllarında ilan veren firmalar ABS Yapı, Akyapı, Alumil, Anadolu Motor (Honda), Alkur, Ak-İzo, Altensis, Arbiogaz, Aremas, Arfen, Artus, Assan Panel, Asteknik, Atos, Batıçim, Baumit, Bentley Systems / Seequent, Betek, Betonblock, Borusan CAT, Bosch Termoteknik, Bostik, BTM, Buderus, Bureau Veritas, Chryso, Çimsa, Çuhadaroğlu, Çukurova Isı, Deutsche Messe, Duyar Vana, DYO, Efectis ERA, Ekomaxi, Elkon, Emülzer, Eryap, Filli Boya, Fixa, Fullboard, Form Endüstri Ürünleri, Form Endüstri Tesisleri, Form MHI (Mitsubishi Heavy Industries) Klima, Garanti Leasing, GF Hakan Plastik, Gökçe Brülör, Grundfos, Hannover Fairs, Hilti, IQ Alüminyum (by Deceuninck), İNKA, İntek, İpragaz, İstanbul Teknik, İzocam, İzoser, Kalekim, Knauf, Knauf Insulation, Komatsu, Köster, Kuzu Grup, LG, Marubeni, Masdaf, Master Builders Solutions, MBI Braas, Meiller Kipper (Doğuş Otomotiv), Messe Frankfurt, Messe München/Agora Tur., Mekon, Mitsubishi Chemical, Molecor, Nalburdayim.com, NETCAD, Nexans, ODE, Ökotek, Özler Kalıp, Özpor, Panasonic, PERI, Pimakina, Polyfibers, Polyfin, Prefabrik Yapı / Hekim Holding, Prometeon, Ravago, Rehau, Saint Gobain Türkiye, Samsung, Saray Alüminyum, Schüco, Selena (Tytan), Sentez Mekanik, Serge Ferrari, Shell, Siemens, Sistem İnşaat, Soudal, Sika, Şişecam, Temsa, TMS, Tekno Yapı, Türk Ytong, Tremco illbruck, Vaillant, Vekon, Viessmann, Wermut, Wielton, Wilo, Winsa, XCMG, Xylem ve ZF'nin değerli katkılarıyla hazırlanmaktadır.
ABONE OLMAK İÇİN
Bir yıllık abonelik bedelimiz olan 2.100 TL (6 Sayı, KDV Dahil)'yi TR70 0001 0008 5291 9602 1550 01 IBAN no’lu hesabımıza (Ekosistem Medya) yatırıp; ardından dekontu, açık adresinizi ve fatura bilgilerinizi (şahıs ise TC kimlik no; firma ise vergi dairesi-numarası) santiye@santiye.com.tr adresine e-posta veya 0532 516 03 29 no’lu telefona WhatsApp / SMS aracılığıyla ulaştırabilirsiniz.
